Thuiswerken is écht goed is voor de productiviteit en nog meer voor voordelen voor werknemers

Thuiswerken verbetert de productiviteit en dan vooral als aan deze voorwaarden wordt voldaan

Scientias J. Kras 1 november 2024

Er was een pandemie voor nodig om erachter te komen dat thuiswerken écht goed is voor de productiviteit en vooral het levensgeluk van werknemers. Daarvoor moet de thuiswerkplek echter wel aangenaam zijn, blijkt uit nieuw onderzoek uit Maastricht.

Nederlandse werknemers melden in een enquête dat ze productiever zijn en minder vaak een burn-out krijgen als ze tevredener zijn met hun thuiswerkomgeving. Daarbij speelt ventilatie van de ruimte een opmerkelijke rol. Tot die conclusie komen de onderzoekers na een enquête onder iets meer dan duizend thuiswerkers met vragen over verschillende kenmerken van hun thuiskantoortje, hun productiviteit en werktevredenheid.

Ventileren, ventileren, ventileren
Die thuiswerkplek bleek opvallend belangrijk. Hoe tevredener werknemers waren met zaken als temperatuur en geluid, maar ook hun bureaustoel en bureau hoe vaker ze zelf aangaven productiever te zijn en minder kans te lopen op een burn-out. De luchtventilatie was daarbij met name belangrijk. Werd er goed geventileerd dan waren mensen niet alleen productiever, maar ook meer bereid om in de toekomst thuis te blijven werken. Dit is in lijn met eerder onderzoek dat luchtkwaliteit koppelt aan werkplekproductiviteit.

Onderzoeker Martijn Stroom van de Maastricht University legt aan Scientias.nl uit: “Er is een verband tussen de zelfgerapporteerde werktevredenheid en productiviteit en een toename in tevredenheid met zowel het binnenklimaat (lucht, geluid, licht) als de hardware (scherm, stoel, bureau). Ons onderzoek laat ook zien dat het daadwerkelijk verbeteren van je binnenklimaat – al dan niet bewust, door het ventileren van de ruimte – geassocieerd is met een hogere productiviteit en werktevredenheid. Belangrijk is hierbij op te merken dat de algemene tevredenheid omhooggaat. Dit suggereert dat men niet het raam specifiek openzet om de luchtkwaliteit te verbeteren, maar dat men alles als beter ervaart zodra er meer frisse lucht is. Dit is in lijn met experimenteel onderzoek op het gebied van prestaties en schone lucht.”

Ouderen werken liever thuis
De onderzoekers ontdekten nog meer in de enquêtegegevens. “In de basisdata konden we enkele observaties maken omtrent demografische verschillen: enerzijds vinden we dat, in tegenstelling tot ander onderzoek, ouderen meer een voorkeur hebben voor thuiswerk en rapporteren productiever te zijn. Vrouwen zeggen ook productiever te zijn. Een persoonlijke favoriet is een verband met de samenstelling van het huishouden: thuiswerken is productiever als je niet alleen bent, maar je partner niet thuis werkt”, aldus Stroom.

Zelfrapportage niet objectief
Gevraagd naar wat hem het meest verbaasde, komt de onderzoeker met een opmerkelijk antwoord. “Ons meest verassende en wellicht ook belangrijkste resultaat is wat we niet hebben gevonden: we vonden niet dat ventilatie de subjectieve tevredenheid met luchtkwaliteit verbetert. Dit zijn de enige factoren waarvan we met zekerheid kunnen stellen dat ze met elkaar verbonden zijn.” Zet je een raam open, dan verbetert immers de luchtkwaliteit.

Stroom legt uit waarom dit resultaat zo belangrijk is. “Het geeft ten eerste aan dat onze tevredenheid wel met de objectieve werkelijkheid samenhangt, maar niet per se accuraat is. Zo zouden wij bijvoorbeeld op basis van alleen de zelfrapportage de luchtkwaliteit niet verbeterd hebben, en een verbetering zou ogenschijnlijk geen effect hebben. Samengevat, is zelfrapportage op het gebied van binnenklimaat en de relatie tot thuiswerksucces niet zo waardevol. Mensen weten niet wat wel of geen positief effect op hun thuiswerk en welzijn heeft. Deze conclusie is ten tweede belangrijk voor de algehele evaluatie van thuiswerken, aangezien vrijwel alle bedrijven kantoorstrategieën bedenken die voornamelijk gebaseerd zijn op zelfrapportage van werknemers. Factoren zoals binnenklimaat, maar ook te krappe woonruimte en meerdere thuiswerkers in huis kunnen een groter negatief effect hebben op de productiviteit op de lange termijn dan men zelf in staat is in te schatten. Dit heeft mogelijk enorme economische gevolgen.”

Beter onderzoek nodig
Op basis van hun bevindingen stellen de onderzoekers dat investeringen in thuiskantoorhardware en omgevingsfactoren het toekomstige succes van thuiswerkbeleid kunnen vergroten. “Het fysieke klimaat van het thuiskantoor speelt een sleutelrol in de productiviteit bij thuiswerken. Verschillende thuiswerkplekken zullen waarschijnlijk leiden tot een verschillende bereidheid om thuis te werken.”

Stroom voegt toe: “Het meeste onderzoek naar het effect van binnenklimaat en prestaties wordt robuust geacht, maar er wordt nog te veel op zelfrapportage geleund.” Objectief meten en objectief verbeteren is volgens hem belangrijk. “Goede ventilatie lijkt naast het vaak al aangeschafte bureau en een goede stoel een duidelijke winnaar in de race voor verbetering. Zelfs als mensen geen effect lijken te voelen, kan dit nog steeds duidelijk effect hebben. Daarnaast moet er dus ook een grote kanttekening geplaatst worden bij het succes van thuiswerken op de lange termijn.”

Bronmateriaal

"Does working from home work? That depends on the home" - PLoS ONE
Interview met onderzoeker Martijn Stroom van de Maastricht University