Wees meer dankbaar als je tenminste langer & gelukkiger wilt leven

Groot onderzoek toont aan: mensen die dankbaar zijn leven langer

Scientias V. Lammerse 25 juli 2024

De bevindingen benadrukken hoe dankbaarheid een waardevolle psychologische bron kan zijn die helpt bij gezond oud worden.

We willen allemaal graag gezond en vrij van kwaaltjes oud worden, maar hoe doe je dat precies? We weten dat een gezond dieet, voldoende beweging, weinig stress en goede nachtrust cruciaal zijn (zie kader). Maar nu kunnen we daar nog iets aan toevoegen: het uiten van dankbaarheid.

Hoe word je gezond oud?
Gezond ouder worden kan worden bevorderd door een mix van lichamelijke, mentale en sociale factoren. Voeding speelt hierbij een belangrijke rol. Eet vooral veel groenten, fruit, volle granen, magere eiwitten en gezonde vetten en vermijd bewerkte voedingsmiddelen, suiker en ongezonde vetten. Daarnaast is ook lichaamsbeweging cruciaal. Het wordt aangeraden om minstens 150 minuten per week matig te bewegen of 75 minuten intensief, en daarnaast ook spierversterkende oefeningen te doen. Ook weten we dat stress desastreus is. Daarom kun je door bijvoorbeeld meditatie, mindfulness en ademhalingsoefeningen stressniveaus verlagen. Onderzoekers adviseren ook om je geest actief te houden door spelletjes te doen, zoals kruiswoordpuzzels, en door nieuwe vaardigheden te leren. Bovendien is het belangrijk om goede sociale contacten te onderhouden met vrienden en familie. Zorg ten slotte voor voldoende slaap en vermijd ongezonde gewoonten zoals roken en overmatig alcoholgebruik.

Onderzoekers komen tot deze conclusie nadat ze gegevens analyseerden over dankbaarheid en sterfte onder 49.275 oudere vrouwen. In 2016 vulden de deelnemers, gemiddeld 79 jaar oud, een vragenlijst in met zes vragen over dankbaarheid. Ze gaven aan of ze het eens of oneens waren met uitspraken zoals ‘ik heb veel om dankbaar voor te zijn in het leven’ en ‘als ik alles zou moeten opsommen waarvoor ik dankbaar ben, zou het een heel lange lijst zijn’.

Sterfte
In 2019 maakten de onderzoekers de balans op. Zo gingen ze na of er sterfgevallen hadden plaatsgevonden binnen de onderzochte groep. Ze noteerden niet alleen sterfgevallen door alle oorzaken, maar ook specifieke oorzaken zoals hart- en vaatziekten, kanker, ademhalingsziekten, neurodegeneratieve ziekten, infecties en verwondingen. De onderzoekers concludeerden dat er tijdens de onderzoeksperiode 4.608 mensen waren overleden, voornamelijk als gevolg van hart- en vaatziekten.

Dankbaarheid
Het onderzoek leidde tot een opvallende ontdekking. Bij nader onderzoek van de gegevens vonden de onderzoekers dat deelnemers met de hoogste scores op de dankbaarheidsvragenlijst een 9 procent lager risico op sterfte hadden in de vier jaar daarna vergeleken met degenen met de laagste scores. “Om te bepalen of dankbaarheid invloed heeft op sterfte, los van andere factoren, hebben we rekening gehouden met veel verschillende variabelen zoals demografische kenmerken, sociale participatie, religieuze betrokkenheid, fysieke gezondheid, leefstijl, cognitieve functie en mentale gezondheid,” somt onderzoeker Ying Chen in gesprek met Scientias.nl op. En uiteindelijk blijkt dat mensen die dankbaar zijn, zelfs als we rekening houden met deze factoren, een langer leven beschoren zijn. “Eerder onderzoek heeft laten zien dat dankbaarheid vaak gepaard gaat met minder psychische problemen en een beter emotioneel en sociaal welzijn,” vertelt Chen. “Het effect op de fysieke gezondheid is echter minder duidelijk. Onze studie biedt nu het eerste concrete bewijs dat suggereert dat het ervaren van dankbaarheid de levensduur van ouderen kan verlengen.”

Verrassend
Volgens haar zijn deze bevindingen op zich niet eens zo heel verrassend. “Zoals gezegd weten we dat dankbaarheid vaak samenhangt met minder psychische problemen en een beter emotioneel en sociaal welzijn, wat kan bijdragen aan een langere levensduur,” legt ze uit. “Bovendien kan dankbaarheid helpen bij het creëren van een gevoel van betekenis en verbondenheid bij oudere mensen. Daarom kan het bevorderen van dankbaarheid een effectieve manier zijn om de gezondheid en levensduur van deze groep te verbeteren.”

Langer leven
Een prangende vraag is natuurlijk wat er precies aan het ontdekte verband ten grondslag ligt. “Hoewel we in deze studie niet specifiek hebben gekeken naar hoe dankbaarheid de levensduur beïnvloedt, hebben eerdere onderzoeken enkele mogelijke manieren voorgesteld,” zegt Chen desgevraagd. “Dankbaarheid kan de gezondheid direct verbeteren door het bevorderen van herstellende biologische functies en gezonde levensstijlen. Indirect kan dankbaarheid ook invloed hebben door het vergroten van sociale steun, behulpzame activiteiten en betere manieren om met problemen om te gaan. Deze factoren kunnen het sterfterisico verlagen.”

Hart- en vaatziekten
De bevindingen laten zien dat dankbaarheid lijkt te beschermen tegen alle onderzochte sterfteoorzaken. Hoewel het beschermende effect het sterkst is bij hart- en vaatziekten, is het ook zichtbaar bij andere oorzaken zoals kanker en ademhalingsziekten. Het feit dat dankbaarheid vooral beschermt tegen hart- en vaatziekten is goed te verklaren. “Dit kan komen doordat er in deze steekproef minder sterfgevallen door andere oorzaken waren, waardoor het moeilijker was om een verband met die oorzaken te vinden,” stelt Chen.

Schrijf op waar je dankbaar voor bent
Wil je dus gezond oud worden? Probeer dan voortaan wat dankbaarder te zijn. Dat kun je op verschillende manieren praktiseren. “Schrijf bijvoorbeeld regelmatig op waar je dankbaar voor bent,” oppert Chen. “Maar je kunt ook aan je beste vrienden persoonlijk bedankbriefjes overhandigen, om zo je dankbaarheid uit te drukken.”

Volksgezondheid
De resultaten kunnen overigens ook nuttig zijn voor het bevorderen van gezond ouder worden binnen de volksgezondheid. “Naast het verminderen van ziekerisico’s, groeit de interesse in positieve psychologische factoren die het welzijn van ouderen kunnen verbeteren,” zegt Chen. “Deze studie wijst erop dat dankbaarheid een van die positieve factoren kan zijn die de levensduur bij ouderen verlengt. De resultaten benadrukken het belang van een aanpak gericht op het benutten van positieve middelen om gezond ouder worden te stimuleren.”

Deze studie biedt het eerste empirische bewijs dat dankbaarheid bij ouderen samenhangt met een langere levensduur. “De resultaten moeten overigens nog wel worden bevestigd met meer representatieve steekproeven,” merkt Chen op. “Verder onderzoek is nodig om te bepalen of, hoe en bij wie dankbaarheid de gezondheid en het welzijn kan verbeteren. Met meer bewijs zullen we beter begrijpen hoe we dankbaarheid effectief kunnen stimuleren en of dergelijke maatregelen de langdurige gezondheid en het welzijn van mensen echt kunnen verbeteren.”

Bronmateriaal

"Experiencing gratitude associated with greater longevity among older adults" - Harvard T.H. Chan School of Public Health
Interview met Ying Chen