Dagelijkse activiteiten en gemoedstoestand (zowel positieve als negatieve) werken langer door in ons brein

Beter slapen, meer sporten of minder stress: dagelijkse gewoonten laten langdurige sporen na in ons brein

Scientias A. Stiru 10 oktober 2024

Ooit gedacht dat die extra uurtjes slaap van vorige week nog steeds invloed hebben op je denkvermogen? Of dat je ochtendyoga van gisteren je creativiteit volgende week een boost kan geven? Nieuw onderzoek suggereert dat onze dagelijkse activiteiten en gemoedstoestand langer doorwerken in ons brein dan tot nu toe werd aangenomen.

De studie, die gepubliceerd werd in het vakblad PLOS Biology, werpt nieuw licht op de complexe relatie tussen onze dagelijkse gewoonten en de werking van ons brein. Door één persoon gedurende vijf maanden nauwlettend te volgen, ontdekten de onderzoekers dat de effecten van slaap, lichaamsbeweging, hartslag en stemming tot wel twee weken lang zichtbaar blijven in onze hersenen. Onderzoeksleider Ana Triana legt uit: “We wilden verder kijken dan geïsoleerde gebeurtenissen. Ons gedrag en onze mentale toestand worden voortdurend gevormd door onze omgeving en ervaringen. Toch weten we weinig over hoe de functionele connectiviteit van het brein reageert op veranderingen in onze omgeving, fysiologie en gedrag op verschillende tijdschalen, van dagen tot maanden.”

Impact op korte en langere termijn

Het onderzoek onthulde twee verschillende reactiepatronen in het brein: een kort patroon dat minder dan zeven dagen aanhoudt, en een langere golf die tot vijftien dagen kan duren. De korte golf heeft vooral betrekking op zaken die snel kunnen veranderen, bijvoorbeeld een slechte nachtrust die ervoor zorgt dat je je heel de dag niet kan concentreren. De lange golf heeft daarentegen een meer cumulatieve impact op zaken als aandachtsspanne en geheugen. “We beschouwen de korte golf als meer voorbijgaande verbanden, zoals een paar nachten onvoldoende slaap die direct de hersenconnectiviteit tijdens volgehouden aandacht beïnvloeden. Hoewel deze connectiviteit wordt aangetast, denken we dat de hersenen kunnen ‘terugveren’ naar de basislijn. De lange golf wijst volgens ons op een langduriger samenspel tussen factoren en hersenconnectiviteit”, vertelt Triana aan Scientias.nl.

Nog een opvallende bevinding was de mogelijke connectie tussen hartslagvariabiliteit en de netwerken in onze hersenen, vooral wanneer we ontspannen. Met andere woorden suggereert de studie dat stressmanagement niet enkel goed is voor je hart, maar ook je hersenen.

Resultaten blijven beperkt

Het onderzoek was uniek in zijn opzet, waarbij Triana zowel hoofdonderzoeker als proefpersoon was. Naast hersenscans maakte het onderzoeksteam gebruik van draagbare technologie en smartphones om een compleet beeld te krijgen van Triana’s dagelijkse activiteiten en fysiologische reacties. Deze opzet had zowel voor- als nadelen, vertelt de onderzoeker. “De meest voor de hand liggende beperking is dat deze resultaten individueel zijn, waardoor het moeilijk is om ze te generaliseren naar een grotere populatie. De proefpersoon is weliswaar een mens, maar individuele levensstijlen variëren sterk. De specifieke relatie tussen dagelijkse gewoonten en hersenfunctie die we bij één persoon hebben waargenomen, geldt misschien niet voor anderen. Toch verwachten we variatie in hersenconnectiviteit bij andere individuen en denken we dat de omgeving van mensen ook gerelateerd is aan hun connectiviteit in de tijd.”

Moeilijk te repliceren op grotere schaal

Triana voegt eraan toe dat ze niet denkt dat zulke experimenten op grotere schaal kunnen worden uitgevoerd, omdat ze veel kosten en zwaar kunnen zijn voor de deelnemers. “Hoewel zulke experimenten op grotere schaal moeilijk uit te voeren zijn door de kosten en belasting voor de deelnemers, stellen ze ons in staat om variabiliteit van binnenuit te onderzoeken en beter te begrijpen. Als we meer inzicht krijgen in hoe mensen verschillend beïnvloed worden door externe factoren, kunnen we bijvoorbeeld overwegen om gedragsgegevens van de afgelopen week mee te nemen in grootschalige analyses. Dit kan de vertaling van grootschalig onderzoek naar een meer persoonlijke context verbeteren.”

Gepersonaliseerde gezondheidszorg

De bevindingen, indien ze wel kunnen worden gerepliceerd, hebben potentieel verstrekkende gevolgen voor hoe we naar onze dagelijkse gewoonten kijken. Een onrustige nacht of een stevige workout zou wel eens meer impact kunnen hebben dan we denken. Triana benadrukt vooral het belang van deze inzichten voor de toekomst van gepersonaliseerde gezondheidszorg: “Het koppelen van hersenactiviteit aan fysiologische en omgevingsgegevens kan de gepersonaliseerde gezondheidszorg revolutioneren. Het opent de deur naar eerdere interventies en betere resultaten”, concludeert de onderzoeker.

Bronmateriaal

"Longitudinal single-subject neuroimaging study reveals effects of daily environmental, physiological and lifestyle factors on functional brain connectivity" -