Gezond voedsel voor lichaam & geest

Voel je je vaak gestrest? Probeer dan eens dit eetpatroon

Scientias V. Lammerse 15 augustus 2024

Nieuw onderzoek wijst erop dat het mediterraan dieet, dat veel plantaardige voedingsmiddelen en gezonde vetten bevat, niet alleen goed is voor je lichaam, maar ook voor je geest.

Eén van de populairste diëten op dit moment is zonder twijfel het mediterraan dieet. Dit dieet (zie kader) wordt alom geprezen om zijn gezondheidsvoordelen. Zo weten we ondertussen al dat het de kans op hartziektes en beroertes flink verkleint en zelfs de vruchtbaarheid verbetert. Maar nieuw onderzoek wijst er nu op dat dit eetpatroon niet alleen gunstig is voor je fysieke gezondheid, maar ook voor je mentale welzijn.

Meer over het mediterraan dieet
Het mediterrane dieet is afkomstig van – de naam zegt het al – landen rond de Middellandse Zee. Het dieet bestaat uit voornamelijk plantaardige voedingsmiddelen en gezonde vetten, en bevat een breed scala aan voedzame ingrediënten. Het dieet is dan ook rijk aan fruit, groenten, volkoren granen, noten, zaden, olijfolie en vis, en laag in bewerkt voedsel en rood vlees. Het dieet staat bekend om het bevorderen van een gezond hart, het verminderen van ontstekingen en het ondersteunen van een gezond gewicht. Bovendien wordt het vaak gekoppeld aan een lager risico op chronische ziekten zoals diabetes en kanker.

In een nieuwe studie hebben wetenschappers het mediterraan dieet vergeleken met het Westerse dieet. Daarbij wilden ze vooral weten hoeveel stress mensen ervaren. Ze onderzochten dit door een enquête af te nemen onder meer dan 1.500 mensen, waarbij ze vroegen naar hun eetgewoonten en hun stressniveau.

Studie
“Wat we hebben onderzocht, is de ‘ervaren stress’, oftewel hoe iemand zijn of haar eigen stressniveau inschat,” legt onderzoeker Lina Begdache in een interview met Scientias.nl uit. “Sommige mensen zien stress als iets positiefs dat hen kan motiveren, terwijl anderen het juist als iets negatiefs ervaren. We hebben gekeken naar hoe deze ervaren stress samenhangt met de kwaliteit van voeding. Dit onderzoek ging dus een stap verder dan alleen het bestuderen van stress op zich.”

Minder stress
De resultaten, die zijn geanalyseerd met een machine learning-model, zijn interessant. Zo blijkt dat het eten van voedingsmiddelen uit het mediterraan dieet samenhangt met lagere niveaus van stress en mentale problemen. Daarentegen bleek het consumeren van voedingsmiddelen uit het Westerse dieet, dat vaak rijk is aan bewerkte voedingsmiddelen en suikers, juist gerelateerd te zijn aan hogere niveaus van stress en meer psychische ongemakken. “Onze bevindingen tonen aan dat het mediterraan dieet niet alleen helpt om negatieve stress te verminderen, maar ook de positieve stress kan bevorderen,” aldus Begdache.

Waarom?
De bevindingen wijzen erop dat mensen hun gevoel van stress kunnen verminderen door het mediterraan dieet te volgen. Maar wat maakt dat dit dieet zo effectief is in het verminderen van stress? “Een belangrijke factor in de stressrespons is de bloedsuikerspiegel,” legt Begdache desgevraagd uit. “Als deze daalt, reageert het lichaam door stresshormonen aan te maken om de bloedsuiker snel weer op peil te brengen. Daarom kan een dieet dat grote schommelingen in de bloedsuikerspiegel veroorzaakt (zoals voedingsmiddelen met een hoge glycemische index of weinig vezels) de stressrespons versterken. Daarnaast kan slechte voeding de stressrespons verhogen door ontstekingen te veroorzaken, wat leidt tot oxidatie van moleculen en chemicaliën. Het Westerse dieet, dat vaak veel bewerkte voedingsmiddelen en goedkopere plantaardige oliën met een hoog gehalte aan Omega-6 vetten bevat, kan ontstekingen bevorderen. Het mediterraan dieet daarentegen, met zijn complexe koolhydraten en vezels, zorgt voor een stabieler bloedsuikerniveau en bevat veel antioxidanten en gezonde oliën die ontstekingen remmen.”

Menu
Ervaar je dus veel stress, dan kan het lonen om het roer eens helemaal om te gooien. Hoe je levensstijl er ongeveer uit moet komen te zien? We legden het Begdache voor. “Op basis van onze bevindingen zouden in ieder geval noten, groene bladgroenten, bonen en vis op het menu moeten staan,” zegt ze. “Ook regelmatig ontbijten en lichaamsbeweging kunnen in verband worden gebracht met lagere niveaus van ervaren stress. Zelfs het eten van rood vlees kan een optie zijn om te overwegen. Verschillende studies geven verschillende resultaten over hoe vlees de mentale gezondheid beïnvloedt. Wij en anderen hebben ontdekt dat vegetarische eetpatronen bij jongvolwassenen vaak gepaard gaan met meer mentale problemen. In ons onderzoek zagen we een omgekeerde relatie met ervaren stress bij de consumptie van rood vlees. De gedachte is dat jongvolwassenen, wiens hersenen zich tot halverwege de twintig blijven ontwikkelen, mogelijk voedingsstoffen uit vlees nodig hebben.”

Eetpatroon
De bevindingen tonen aan dat dus ook dieetkeuzes invloed hebben op je welzijn. En dat is belangrijk om in gedachten te houden. “Lange tijd hebben wetenschappers vooral gekeken naar hoe voeding de fysieke gezondheid beïnvloedt,” zegt Begdache. “Dat kwam omdat er duidelijke verbanden waren tussen voeding, bloedbiomarkers en symptomen. Het idee dat voeding ook invloed heeft op welzijn werd nauwelijks onderzocht vanwege een gebrek aan concreet bewijs. Met de vooruitgang in neuroimaging en de opkomst van voedingsneurowetenschap hebben onderzoekers nu bewijs gevonden voor deze link. Daarom is het essentieel om te onderzoeken hoe de kwaliteit van voeding mentaal welzijn beïnvloedt, omdat dit in veel gevallen kan helpen om mentale aandoeningen in de eerste plaats te voorkomen.”

Volgens Begdache zijn de resultaten dan ook een belangrijke aanvulling op bestaande studies. Dat komt omdat de meeste studies vooral kijken hoe stress eetkeuzes beïnvloedt in plaats van andersom. “Maar wij laten nu zien dat het veranderen van je dieet een belangrijke manier is om stress en mentale problemen aan te pakken,” concludeert ze. “Het klinkt misschien vergezocht, maar wij veronderstellen dat het mediterraan dieet op de lange termijn mogelijk zelfs een goedkopere manier dan therapie kan zijn om stress en psychische problemen te voorkomen. Bovendien zal het sowieso je levenskwaliteit verbeteren als je een gezonder en stressvrijer leven leidt.”

Bronmateriaal

"Want to feel less stressed? Try the Mediterranean diet" - Binghamton University
Interview met Lina Begdache