Let op spanningen & kansen tijdens aanstaande herfstvakantie of kerstvakantie

Spanningen tijdens vakantie: ‘Kans om onderliggende behoeften uit te spreken’

Radboud University 26 juli 2024 Onderzoeksbericht

Vooraf kijkt iedereen ernaar uit: vakantie. Maar als het eenmaal zover is, kunnen er ook onderlinge spanningen en frustraties naar boven komen, bijvoorbeeld binnen gezinnen. Hoe kan dat? En zijn die spanningen misschien nog ergens goed voor? Esther Kluwer, bijzonder hoogleraar duurzame relaties en welzijn aan de Radboud Universiteit en tevens werkzaam aan de Universiteit Utrecht, gaat er dieper op in.

‘Vooropgesteld: de wetenschappelijke literatuur geeft vooral aan dat vakanties een positief effect op ons welzijn hebben’, legt Kluwer uit. ‘Bekend is dat het stressniveau dan omlaag gaat. Dat heeft een positieve invloed op relaties met anderen, zo ook binnen gezinnen. Een voorwaarde is wel dat de vakantie een goede kwaliteit heeft: dat je echt uitrust, dat je jezelf in een prettige omgeving bevindt en dat je voldoende ontspant. Daarbij hangt het dus enerzijds af van de omstandigheden: zijn ze positief of niet? En anderzijds is het belangrijk hoe je de vakantie met elkaar ingaat.’

Sluimerende omstandigheden

Volgens Kluwer heeft de start van een vakantie dan ook een grote invloed. ‘Sluimeren er vooraf al problemen in je relatie? Of heb je kinderen in de puberteit en leidt dat regelmatig tot conflicten? Dan is de kans groot dat je die omstandigheden meeneemt in je vakantie . Wat ook gebeurt, is dat mensen door het jaar heen ontzettend hard werken en tijdens de vakantie ontdekken dat ze elkaar uit het oog zijn verloren. Zo’n conclusie kan eveneens tot spanningen leiden.’

Daar komt ook nog de factor vermoeidheid bij. Kluwer benadrukt dat het belangrijk is om niet uitgeput op vakantie te gaan. ‘Na een jaar hard werken kun je iets langere tenen hebben: je bent sneller geïrriteerd. Bovendien kunnen de voorbereidingen voor vertrek behoorlijk stressvol zijn. Je moet nog alles inpakken, je wil het huis netjes achterlaten en tussendoor heb je de handen vol aan de kinderen. Als je vervolgens totaal gestrest de vakantie ingaat, kun je niet verwachten dat het meteen leuk is. Zorg er daarom voor dat je in aanloop naar je vakantie alvast terugschakelt. Prop de laatste werkweek niet vol met afspraken. En als je vakantie eenmaal begint, ga dan niet een dag later al op reis. Rust eerst uit, zodat je straks fit door de drukte bij Parijs kunt rijden.’

Vakantie die bij je past

Om spanningen tegen te gaan, speelt ook de keuze voor de vakantiebestemming volgens Kluwer een rol. ‘De ene persoon heeft baat bij routine: dat is ook de reden waarom veel mensen elk jaar naar dezelfde bestemming gaan, zo vinden zij rust. Anderen vinden het juist leuk om het avontuur op te zoeken. Het is dus belangrijk dat je een vakantie kiest die bij je past. Toch kan ook dat voorkeursverschil tot onderlinge spanningen leiden. Daar komt bij dat je op vakantie doorlopend gezamenlijk beslissingen neemt: Waar gaan we eten? Wat gaan we doen? Wat wordt de volgende stop? Op het moment dat je ontspannen bent, gaan zulke overleggen soepeler. Uit onderzoek blijkt ook dat samen nieuwe activiteiten ondernemen een positief effect heeft op de relatiekwaliteit. Maar als er veel stress is, kunnen zulke beslissingen juist tot extra spanningen leiden.’

Sociale vergelijkingen

Bovendien is er tegenwoordig nog de invloed van social media. ‘Die dragen bij aan sociale vergelijking’, legt Kluwer uit. ‘De ene persoon is daar gevoeliger voor dan de ander. Zie je op social media iemand die het leuker heeft dan jij? Dan kan dat aanleiding vormen om je aan die persoon op te trekken, maar je kunt er jezelf ook somber door voelen. Zie je een collega die tijdens de vakantie op een camping staat in de regen, dan helpt dat om je eigen situatie te relativeren. Maar mensen zijn in het algemeen geneigd om alleen de positieve dingen op social media te laten zien, dus in de meeste situaties zal er sprake van opwaartse sociale vergelijking zijn.’

Vaardigheid tot zelfreflectie

Volgens Kluwer hoeft het niet per se erg te zijn als er tijdens de vakantie spanningen ontstaan. ‘Spanningen en onenigheid kunnen zich altijd voordoen. De crux is: hoe ga je ermee om? Zorg dat je ze tijdig met elkaar oplost, zodat je daarna de ontspanning hebt en er samen om kunt lachen. Bovendien bieden spanningen ook de kans om onderliggende behoeften naar elkaar uit te spreken. Dus als partners ruzie krijgen tijdens de tent opzetten, gaat het meestal niet om de tent maar om: Hoe werken wij samen? En voel ik me gehoord of gezien door de ander? Dit vraagt wel om de vaardigheid tot zelfreflectie. Vraag je hardop af: Waarom word ik nu chagrijnig, wat is er écht met mij aan de hand? Als je daarover met elkaar het gesprek kunt voeren, kunnen de spanningen mogelijk ook nog iets positiefs opleveren.’

Kluwer wil tot slot nogmaals graag benadrukken dat vakanties vooral een positief effect hebben. ‘Het is de tijd om bij te komen, samen te ontspannen en tijd aan elkaar te besteden. En het geeft de ruimte om op het afgelopen jaar te reflecteren.’ Meteen daaraan toevoegend: ‘Ik wens iedereen dan ook een fijne vakantie toe.’