Aanbeveling voor zwangere moeders; praat al tijdens zwangerschap meertalig met aanstaande kid(s) in je buik

Je kind meertalig opvoeden? Dat begint al vóór de geboorte

M. Nowee 2 juni 2024

Pasgeboren baby’s van meertalige moeders blijken – vergeleken met pasgeborenen van eentalige moeders- namelijk gevoelig te zijn voor een grote reeks taalklanken .

Voor volwassenen kan het knap lastig zijn om andere talen te leren. Met name klanken die niet in de moedertaal voorkomen, zijn voor velen lastig om accentloos te imiteren. Voor kinderen is dat een heel ander verhaal: in principe heeft iedere baby namelijk de mogelijkheid om vloeiend te worden in elke willekeurige taal. Dat gebeurt door simpelweg continu omringd te zijn met een taal. Na verloop van tijd kunnen kinderen klanken, woorden, zinnen en uiteindelijk zelfs grammatica van die taal onderscheiden.

Hoewel ongeboren baby’s nog niet op dezelfde manier taal ervaren, kunnen foetussen in de baarmoeder vanaf het derde trimester wel al spraak horen en herkennen. Eerder onderzoek wees al uit dat pasgeborenen daardoor in de eerste periode na hun geboorte een voorkeur hebben voor de stem van hun moeder. Maar, ze hebben ook een voorkeur voor de taal of talen van hun moeder ontdekten onderzoekers van het Instituut voor Neurowetenschappen aan de Universiteit van Barcelona. Al in de baarmoeder krijgen ze de eventuele meertaligheid van hun moeder mee.

Pasgeborenen
Dat concluderen de onderzoekers nadat ze onderzoek deden bij 131 pasgeborenen van één tot drie dagen oud in het kinderziekenhuis Sant Joan de Déu in Barcelona. Iets minder dan de helft van de moeders van de pasgeborenen sprak tijdens de zwangerschap uitsluitend Catalaans (9%) of Spaans (91%). Niet alleen als ze tegen het ongeboren kind in de buik praatten, maar ook met vrienden, familieleden of collega’s. De overige helft sprak minstens 20% van de tijd een tweede of zelfs derde taal. Spaans en Catalaans bijvoorbeeld of een combinatie hiervan met talen als Arabisch, Engels, Roemeens of Portugees.

Klanken meten
Om de reactie van de hersenen op bepaalde klanken uit deze talen te meten, plaatsten de onderzoekers elektroden op de voorhoofden van de pasgeboren baby’s terwijl ze herhaaldelijk 2,5 seconde lang een klank afspeelden. Eerst de klinker ‘o’, dan een overgang, gevolgd door de klinker ‘a’ op een constante toonhoogte en vervolgens een ‘a’ stijgend in toonhoogte. De klanken zijn bewust gekozen omdat ze voorkomen in zowel het Spaans als het Catalaans, lichten de onderzoekers toe. “Daarnaast helpt het dat laagfrequente geluiden zoals deze klinkers ook redelijk goed doorklinken in baarmoeder vergeleken met andere klanken”, legt onderzoeker Sonia Arenillas-Alcón uit.

Efficiëntie
Nadat de wetenschappers de hersenactiviteit bij het horen van deze klanken analyseerden, bleek dat de hersenen van foetussen van eentalige moeders geleerd hadden om extra gevoelig te zijn voor de klankkleuren van die ene taal. Bij de hersenen van foetussen van tweetalige moeders was dat effect niet zo sterk te zien. Deze hersenen reageerden namelijk op een grotere reeks toonhoogtefrequenties, waarbij geen enkele klank er echt uitsprong voor een maximale reactie. Volgens de onderzoekers lijkt het erop dat het brein dus een afweging maakt tussen efficiëntie en selectiviteit bij het leren van taaleigenschappen.

Talenknobbels kweken
Meertaligheid vanaf jonge leeftijd komt in Nederland maar relatief weinig voor, maar in veel andere landen is tweetaligheid of meertaligheid de norm. Wereldwijd zijn er momenteel zo’n 3,3 miljard mensen tweetalig, en dat heeft duidelijk invloed op de ontwikkeling van het kind, vertelt onderzoeker Natalia Gorina-Careta. Talen variëren namelijk niet alleen in klanken, maar ook in zaken als ritme, klemtonen en toonhoogte. “Daarom verwachtten we vantevoren al dat de foetussen van tweetalige moeders een complexere akoestische omgeving meekrijgen dan die van eentalige moeders”, vult collega-onderzoeker Carles Escera aan. Dat verschil heeft niet alleen mogelijk invloed op het leren van een tweede taal, benadrukt Gorina-Careta: “Spraak horen vóór de geboorte heeft effect op de ‘neurale codering’ rondom stemhoogte en klinkergeluiden.”

Deze allervroegste kennismaking met een taal geeft in de nog volop ontwikkelende hersenen van het kind dus al een voorkeur mee. Of die voorkeur een voordeel of een nadeel is voor het kind, durven de onderzoekers nog niet te zeggen. Als je je kind wil opvoeden met een tweede taal, hoef je er in ieder geval niet zó vroeg bij te zijn, stelt onderzoeker Jordi Costa Faidella gerust. “De gevoelige periode voor taalverwerving duurt immers nog tot lang na de geboorte.”