De link tussen te weinig slapen en te weinig dagelijkse portie gezond eten

Te weinig slapen is niet goed, maar te veel ook niet – tenminste, als je je dagelijkse portie groenten en fruit wil binnenkrijgen

Scientias M. Nowee 1 juni 2024

Finse onderzoekers hebben een verband gevonden tussen het aantal uren dat je slaapt, en hoe gezond je eet. Specifiek de hoeveelheid en verschillende soorten groenten en fruit.

Laat naar bed gaan wordt al snel geassocieerd met een ongezonde leefstijl. De nachtuil zou te weinig slapen, of blijft juist tot ver in de middag in z’n nest liggen. Ook eet de nachtbraker vaak veel en ongezond. De vroege vogel kent juist positieve vooroordelen. Helemaal fris begint de ochtendmens diens dag met een gezonde smoothie, een ommetje of zelfs een yoga-sessie: lekker voor de dag écht begint. Maar klopt dat wel? Leven ochtendmensen echt gezonder, en slapen ze meer of juist minder dan avondmensen?

Onderzoekers van de Finse Universiteit van Helsinki, het Nationaal Instituut voor Gezondheid en Welzijn en de Turku Universiteit voor Toegepaste Wetenschappen besloten dit te onderzoeken. Daarvoor keken ze naar de rol van chronotypes (avond- of ochtendmensen) en de hoeveelheid slaap op hoe gezond je eet, en andersom.

Goed slapen
Genoeg slapen geeft ons lichaam de kans om te herstellen van alle activiteiten die je als je wakker bent onderneemt. Slaap je te weinig, dan kunnen je hart, bloedvaten, spieren, cellen, immuunsysteem, cognitieve vaardigheden en geheugencapaciteiten minder goed herstellen en daardoor minder optimaal functioneren. Ook is slaap belangrijk voor de reparatie van opgelopen DNA-schade. Volwassenen moeten er daarom naar streven om zeven tot negen uur per nacht te slapen. Maar dat lukt steeds minder goed, blijkt uit eerdere onderzoeken. Volwassenen hebben steeds vaker last van slapeloosheid en een kortere slaapduur.

Goed eten
En dat is waarom groenten en fruit kunnen helpen, redeneerden de onderzoekers. Lichaamsbeweging blijkt namelijk een positief effect te hebben op je slaap. En wil je goed en genoeg kunnen bewegen, dan heb je gezonde voeding nodig. Groenten en fruit eten zou dus kunnen leiden voor een betere slaapduur, is het idee. Maar ook andersom zijn er eerder al verbanden gevonden. Adolescenten blijken namelijk de dag na een korte nacht minder groenten en fruit te eten. De Finse onderzoekers besloten daarom om uit te zoeken hoe de slaapduur de consumptie van fruit en groenten beïnvloedt, en omgekeerd. En of je chronotype daar in een rol in speelt.

Onderzoek
Daarvoor gebruikte het team data uit de Nationale FinHealth 2017 Studie over eten en slaappatronen van ruim vijfduizend volwassen respondenten over een periode van twaalf jaar. Daaruit konden ze drie groepen categoriseren: een vijfde van de deelnemers sliep minder dan zeven uur per dag, driekwart haalde de aanbevolen zeven tot negen uur per nacht en de overige 3% sliep langer dan negen uur per nacht. De meesten vonden zichzelf geen ochtend- of avondmens, maar iets ertussenin. Bijna een kwart vond zichzelf een ochtendtype, en 16% identificeerde zich als avondtype.

Specifieke groenten
Door die informatie te vergelijken met de eetpatronen van deze groep, kwamen de onderzoekers erachter dat mensen die een normale hoeveelheid slapen, meer groenten en fruit aten dan de korte en lange slapers. Dat verschil was het grootst bij specifiek groene bladgroenten, wortelgroenten en vruchtgroenten (bijvoorbeeld tomaten, komkommers). “Andere verse en ingeblikte groenten zoals kool, champignons, uien, erwten en bonen vertoonden geen significante verschillen”, zo is in het onderzoek te lezen. “In de fruitsubgroepen werd een significant verschil waargenomen in de consumptie van bessen en ander vers en ingeblikt fruit tussen normale en kortslapers.” Bij normale- versus lange slapers was er alleen een verschil in de hoeveelheid appels.”

Interventies
De onderzoekers hopen dat overheden met deze informatie interventies kunnen opzetten om gezond eten te promoten. “Een focus op de subgroepen van groenten en fruit als groene bladgroenten en vruchtgroenten, kunnen leiden tot impactvolle gedragsverandering.” En dat is nodig. Hoewel de Wereldgezondheidsorganisatie 400 gram groenten en fruit per dag aanbeveelt, blijkt dat veel volwassenen dat niet halen.

Hoewel je niet te veel of te weinig moet slapen, maakt het voor de groente- en fruitconsumptie overigens niet uit of je een avond- of ochtendmens bent, blijkt uit het onderzoek. Al zitten er nog steeds wel risico’s aan een late slaper zijn, stellen de onderzoekers. “Eerdere studies hebben wel aangetoond dat avondtypes vaak in verband worden gebracht met ongezond voedingsgedrag, waaronder een neiging tot aan obesitas gerelateerde eetgewoonten.”