Betrek leerlingen in het onderwijsdebat voor meer welbevinden en betere leerprestaties

Een leerling luidt de alarmbel over het onderwijsdebat: ‘Behandel ons niet langer als lijdend voorwerp’

De Morgen M. Beyen 7 mei 2024

Maud Beyen zit in het zesde middelbaar, in het Leuvense Paridaensinstituut. Ze maakt zich zorgen over het welbevinden van haar collega-scholieren, en vindt het belangrijk dat zij mee betrokken worden in het debat over hoe het onderwijs er moet uitzien. ‘Hoe kunnen de leerprestaties omhoog gaan als het welbevinden hen niet eerst de weg daar naartoe toont?’

De beruchte Vlaamse toetsen zijn ongetwijfeld het meest bediscussieerde thema van vorige week. Aanvankelijk lieten ze me koud, maar gaandeweg viel het me op dat iedereen die mee de debatten voerde de leeftijdsgrens van dertig al ruimschoots had overschreden, en bijgevolg al zeker tien jaar niet meer zelf in de schoolbanken had gezeten.

Doordachte meningen, scherpe pennen. Elke week alle niet te missen opiniestukken in uw mailbox.

Het deed me beseffen hoe bizar het eigenlijk is dat er me tijdens mijn zesjarige carrière in de middelbare school nooit een enquête over mijn welbevinden werd voorgeschoteld. Laat staan de mogelijkheid gegeven is om mee na te denken over manieren waarop scholen beter ingericht kunnen worden.

Terwijl ik hoor hoe onderwijsminister Weyts (N-VA) maar blijft hameren op de effectiviteit van dergelijke toetsen (voor het tweede middelbaar en vierde leerjaar, by the way), moet ik denken aan mijn eigen moeilijke pad tijdens mijn schooltijd. Hoe het me soms mentaal zo uitputte dat het me fysiek niet lukte om naar school te gaan. Hoewel ik erin slaagde met een deeltijds traject toch te blijven gaan, heb ik ook leerlingen volledig zien afhaken.

Daarnaast denk ik aan een vriendin die tijdens de examenperiodes steevast vijf kilogram afvalt, omdat ze gewoonweg geen hap door haar keel krijgt vanwege de stress, of aan het beeld van mijn klasgenoten die door uitputting met hun hoofden op de bank liggen.

Schoolmoeheid is een fenomeen dat ik dagelijks belichaamd zie. Sommigen wijten het aan luiheid die wel een trend lijkt te zijn bij de jongeren van tegenwoordig, anderen aan de gemakzucht van diezelfde groep. Maar wat als leerlingen nu eens echt zo uitgeput zijn door het schoolsysteem dat het hen belemmert nog spontane interesse voor de leerstof te tonen? Wat als deze schoolmoeheid nu eens een van de factoren is die de slechte schoolprestaties in de hand werken?

Hoewel ik zelf nog maar twee maanden te gaan heb in het middelbaar, ben ik oprecht bezorgd over de kwaliteit van het onderwijs. Hoe zal onze generatie zo ooit de problemen kunnen aanpakken die vorige generaties hebben veroorzaakt?

Veel meer ben ik bezorgd over het welbevinden van deze generatie. Want hoe kunnen de leerprestaties omhoog gaan als het welbevinden hen niet eerst de weg daar naartoe toont? Als de schoolmoeheid leerlingen berooft van alle energie en ambitie die ze bezitten om de wereld te veranderen? De lees- en wiskundecijfers staan in het rood, het welzijnscijfer van ‘de schuldigen’ hiervan houdt hen daar gezelschap.

Ik schrijf dit niet om met de vinger naar bepaalde mensen te wijzen, juist omdat ik besef dat het zo’n complex probleem is. Maar mag ik vragen om jongeren zelf ook mee rond de tafel te laten zitten? Moeten we de ambitie van jongeren, in plaats van ze voortdurend uit te hollen, niet juist voeden door hen de autonomie te geven om zelf mee te kunnen nadenken in het debat? Maakt dat ook niet deel uit van de vorming van jongeren?

Laten we stoppen met, in het heetst van de strijd, de kaart van zaken als digitalisering te trekken als oplossing. Daarmee, net zoals bij de centrale toetsen, raken we de kern van het probleem niet aan.

Kijk leerlingen liever recht in de ogen, geef toe dat pasklare oplossingen niet voorhanden zijn en laat iedereen mee aan tafel schuiven. Laten we het welzijn van de leerlingen vooropstellen en alles uit de kast halen om dit te bewerkstelligen.