Grootste studie ooit toont aan: kinderen die heel veel zitten, lopen meer risico op hartschade

Grootste studie ooit toont aan: kinderen die heel veel zitten, lopen meer risico op hartschade

Scientias J. Kras 7 mei 2024

We zitten te veel en dat geldt niet alleen voor onszelf, maar ook voor onze kinderen. Te veel zitten in de kindertijd kan een vergroot hart veroorzaken, ontdekten onderzoekers. Met een beetje bewegen is de schade echter ongedaan te maken

Vroeger had je geen videogames waar je je eindeloos mee kon vermaken en ook op tv was een stuk minder te beleven. Automatisch toog je dan maar naar buiten om een potje te voetballen, te knikkeren of tikkertje te spelen, je zat in ieder geval niet. Dat is nu wel anders. Het vele zitten kan bij jongeren leiden tot zogenoemde linkerventrikelhypertrofie. Dit is een abnormale toename van de hartmassa en -grootte. Het vergroot het risico op hartaanvallen, beroertes en voortijdige sterfte bij volwassenen.

Grotere kans op hartaanvallen

Voor de nieuwe studie onderzochten Britse en Finse wetenschappers bijna 1700 kinderen en jongeren tussen de 11 en 24 jaar. Zij zijn gevolgd voor de bekende Children of the 90’s-studie. Eerst brachten ze nog zes uur per dag zittend door, maar naar mate ze ouder werden liep dat op tot negen uur. Deze toename leidde tot een vergroting van het hart, die voor 40 procent bijdroeg aan de totale toename van de hartmassa in de periode van zeven jaar van tiener tot volwassene, waarin jongeren flink in de groei zijn. Het zitten vergrootte de hartmassa ongeacht of de bloeddruk verhoogd was of dat kinderen obesitas hadden. En dat is slecht nieuws: daardoor is de kans op hartaanvallen waarschijnlijk groter.

Maar er is wat aan te doen en de jongeren hoeven er niet eens voor naar de sportschool. Volgens de onderzoekers vermindert gemiddeld drie tot vier uur per dag lichte lichamelijke activiteit de toename van de hartmassa met bijna 50 procent. Dit werd ook geassocieerd met een betere hartfunctie. Bewogen de jongeren wel al vanaf jonge leeftijd voldoende dan nam de hartgrootte met maar 5 procent toe, wat grotendeels logisch is omdat ze nog groeien.

Uniek onderzoek

Zitten is overigens niet alleen slecht voor het hart van jongeren. Eerdere studies bij dezelfde leeftijdscategorie brachten het ook al in verband met een hoger ontstekingsniveau, verhoogd insulinegehalte, obesitas, verhoogd cholesterol en verstijving van de vaten. Maar wat nooit eerder is onderzocht – en nu wel – is of lichte fysieke activiteit de toename van de hartmassa kan omkeren. Dat komt omdat dit gemeten moet worden met echocardiografie bij een grote groep jongeren en dat is zeldzaam.

De nieuwe studie is de grootste en langste ooit naar het onderwerp. De jongeren droegen vier tot zeven dagen lang op 11-, 15- en 24-jarige leeftijd een accelerometer op hun taille. Ook kregen ze een echocardiografie van de hartstructuur en -functie op 17- en 24-jarige leeftijd. Verder werd regelmatig hun bloed onderzocht op onder meer insuline en cholesterol. Er werd gecorrigeerd voor dingen als rookgedrag, sociaaleconomische status, bloeddruk en een familiegeschiedenis van hart- en vaatziekten.

Tikkende tijdbom

De resultaten waren dus behoorlijk heftig: het hart van jongeren heeft écht te lijden onder het vele zitten en het gebrek aan (lichte) beweging. “Er is steeds meer bewijs dat veel zitten in de kindertijd een bedreiging voor de gezondheid vormt, die we serieus moeten nemen. Er moet een paradigmaverschuiving komen in hoe we kijken naar zitten bij kinderen, aangezien onderzoek wijst op een tikkende tijdbom”, zegt onderzoeker Andrew Agbaje van de University of Eastern Finland.

Effectief tegengif

Hij vervolgt: “Lichte fysieke activiteit is een effectief tegengif tegen zitten. Het is eenvoudig om dagelijks drie tot vier uur beweging bij elkaar te krijgen. Denk aan buitenspelen, de hond uitlaten, in de speeltuin spelen, boodschappen doen voor ouders, lopend of fietsend naar het winkelcentrum of naar school gaan, een wandeling in het park maken, in het bos spelen, tuinieren, voetballen, enzovoort. We moeten kinderen en jongeren aanmoedigen om dagelijks te bewegen voor een betere hartgezondheid.”

En dan hebben we het nog niet eens over de psychische gezondheid. Eerder schreven we al hoe bijvoorbeeld beweging in de natuur een positief effect heeft op je stemming. Stimuleer je kinderen dus om lekker veel naar buiten te gaan.