Is een 9-tot-5-baan echt het beste voor je gezondheid?

Zo slecht is onregelmatig werken voor je gezondheid op latere leeftijd

Scientias J. Kras 5 april 2024

Het klinkt saai, maar een 9-tot-5-baan is toch echt het beste voor je gezondheid. Volgens recent onderzoek leiden onregelmatige werktijden namelijk tot allerlei gezondheidsproblemen op latere leeftijd.

Al langer is bekend dat werken buiten de normale kantoortijden, en dan met name nachtdiensten, slecht is voor de gezondheid. Volgens een advies van de Gezondheidsraad uit 2017 vergroot langdurig nachtwerk zelfs het risico op slaapproblemen, diabetes en hart- en vaatziekten.

Langdurig onregelmatig werken
In deze nieuwe studie is gekeken naar het effect van onregelmatig werken over een veel langere periode bij werkenden tussen de 22 en 50 jaar oud. Er waren data van meer dan 7000 Amerikanen van wie ruim 60 procent (meestal) normale werktijden had. Een kleine 30 procent werkte eerst tijdens kantooruren maar switchte later naar avond- of nachtdiensten of variabele uren. De resultaten waren klip en klaar: de onregelmatige werkers sliepen minder en slechter en waren vaker depressief als ze tegen de 50 liepen. De vermoeidheid en psychische klachten maakten de kans groter dat mensen ongezond gingen leven. Het telde bovendien op over de jaren.

Oneerlijk verdeeld
De grootste gevolgen waren er voor degenen die in hun twintiger jaren nog normale uren hadden en pas een decennium later overstapten. Dat was net zo slecht voor de gezondheid als het niet hebben van een middelbareschooldiploma. Onregelmatige diensten zijn oneerlijk over de samenleving verdeeld. Zo hadden zwarte Amerikanen veel vaker onregelmatig werk en daardoor dus een slechtere gezondheid. Onregelmatig werken draagt dan ook bij aan de ongelijkheid op het gebied van gezondheid.

Nachtdiensten
We spraken erover met Wen-Jui Han van de New York University. “Een baan waarbij de uren constant wisselen tussen overdag, ’s avonds, ’s nachts en onregelmatige tijden kan enorme impact hebben op de dagelijkse routine. Het heeft effect op wanneer iemand slaapt, eet en sociaal contact heeft”, legt hij uit aan Scientias.nl. “Maar deze wisselende werkuren zijn inclusief nachtdiensten. Het is dus mogelijk dat een deel van de gezondheidsconsequenties daardoor komt. Als mensen wakker moeten zijn terwijl het lichaam eigenlijk rust nodig heeft, verstoort dat de biologische klok en dus de slaap, inclusief de slaapkwaliteit.”

Jong geleerd
De onderzoeker gaat verder in op de resultaten van zijn onderzoek. “Deze studie bestudeert werkuren van mensen tussen de 22 en 49 jaar en de gezondheid en slaapkwaliteit op 50-jarige leeftijd. Daaruit kunnen we concluderen dat 25 jaar lang wisselende werktijden slecht is voor de gezondheid en de slaap. Mijn andere studie wijst uit dat het uitmaakt in welke periode van het leven en hoe lang mensen onregelmatig werken. De fysieke gezondheid lijkt voornamelijk te worden beïnvloed door de werktijden op 40- tot 49-jarige leeftijd, terwijl psychische klachten vooral het gevolg zijn van onregelmatig werken op 22- tot 29-jarige leeftijd.”

Paradox
Wen-Jui Han was verrast door de resultaten. “Ik begon deze studie met de aanname dat mensen met kwetsbare sociale posities vaker onregelmatige werktijden hadden wat mogelijk impact heeft op hun gezondheid en slaap. Maar de resultaten lijken de psychische gezondheidsparadox tussen zwarte en witte mensen te bevestigen. Zo rapporteerden witte vrouwen de meeste uren slaap en zwarte mannen de minste, maar het omgekeerde gold voor de slaapkwaliteit. Gezien de stress die etnische groepen ervaren in het dagelijks leven, zoals discriminatie en een slechte arbeidspositie, zou je verwachten dat ze een slechtere gezondheid hadden dan witte mensen. Maar onze resultaten tonen iets heel anders aan: zwarte mannen hebben de beste slaapkwaliteit van allemaal en psychisch en fysiek zijn ze even gezond als de rest.”

Kwetsbare mensen
Toch nuanceert hij: “Ondanks deze bevinding moet ik er wel bij zeggen dat zwarte mannen en vrouwen met minder dan een middelbareschooldiploma en met wisselende werkuren gedurende een groot deel van hun werkende leven de grootste kans hadden op een slechte gezondheid van alle respondenten.” Witte mannen met een diploma van de universiteit hadden daarentegen de grootste kans op een goede gezondheid als ze stabiele werkuren hadden.

De onderzoeker klinkt aan het eind enigszins somber en teleurgesteld. “Werk dat ons de middelen moet opleveren voor een aangenaam leven is voor sommigen een gevaar geworden voor de gezondheid door de wisselende werktijden in deze steeds ongelijker wordende samenleving. Mensen in kwetsbare sociale posities, zoals vrouwen, zwarte mensen en lager opgeleiden, moeten deze gezondheidsconsequenties onevenredig hard dragen.”

.

Bronmateriaal

"How our longitudinal employment patterns might shape our health as we approach middle adulthood—US NLSY79 cohort" - PLoS ONE
Interview met Wen-Jui Han van de New York University