Mensen reageren bozer op misinformatie dan op betrouwbare informatie; wees dus niet lief voor mij

Verontwaardiging helpt verkeerde informatie online sneller verspreiden

Scientias K, Soeteman 3 december 2024

Verkeerde of opzettelijk misleidende informatie die online wordt gedeeld, zorgt vaak voor boosheid en verontwaardiging. Juist daardoor verspreidt het zich sneller. Maar waarom werkt dit zo goed? Nieuw onderzoek, gepubliceerd in Science, laat zien dat morele verontwaardiging een grote rol speelt bij het succes van misinformatie.

Onderzoekers van onder andere Princeton en Yale, onderzochten gegevens van Facebook en Twitter, analyseerden meer dan een miljoen links en voerden gedragsexperimenten uit met bijna 1500 mensen. Wat ze ontdekten is opvallend: verkeerde informatie zorgt bijna altijd voor meer verontwaardiging dan betrouwbare informatie. Verontwaardiging – een mix van boosheid en afkeer – trekt veel aandacht en maakt dat mensen het sneller delen.

Verontwaardiging is meer dan een emotionele reactie. Het is ook een manier om te laten zien waar je voor staat of om je verbonden te voelen met een groep. Op sociale media krijgen berichten vol verontwaardiging vaak veel likes, reacties en shares. Dit zorgt voor een vicieuze cirkel: mensen krijgen een goed gevoel als ze verontwaardigde berichten delen, en algoritmes versterken dit gedrag door zulke berichten vaker te laten zien.

In tegenstelling tot feitelijke informatie, hoeft verkeerde informatie niet precies of waar te zijn. Het hoeft alleen de juiste emoties op te roepen om mensen boos te maken en zo snel gedeeld te worden.

Een platformoverschrijdend probleem
Het onderzoek laat zien dat het probleem van misinformatie en verontwaardiging niet alleen op één platform speelt of in een specifieke periode voorkomt. Door gegevens van verschillende platforms en tijdvakken te analyseren, ontdekten de onderzoekers dat verkeerde informatie op alle platforms meer verontwaardiging oproept. Of het nu gaat om ‘boze’ reacties op Facebook of ‘moreel geladen tweets’ op Twitter. Het patroon is duidelijk: links van bronnen met verkeerde informatie riepen bijna twee keer zo vaak verontwaardiging op in vergelijking met links van betrouwbare bronnen.

Dit patroon bleef bestaan, zelfs als er werd gecontroleerd voor andere variabelen, zoals de grootte van een publiek. De auteurs van het onderzoek benadrukken dat de kracht van misinformatie om verontwaardiging op te wekken het een gevaarlijk voordeel geeft. Hierdoor verspreidt het zich net zo snel, of zelfs sneller, dan betrouwbare informatie.

Waarom verontwaardiging misinformatie verkoopt
De onderzoekers zagen ook zorgwekkend gedrag: mensen deelden vaak misinformatie die verontwaardiging opriep, zonder de inhoud eerst te lezen. Dit laat zien dat mensen vaak andere redenen hebben om iets te delen dan of het klopt. Ze delen berichten bijvoorbeeld om hun band met een groep te laten zien of uit gewoonte, zonder te controleren wat er precies staat.

Verontwaardiging heeft nog een ander effect: het maakt dat de informatie betrouwbaarder lijkt. Mensen die hun verontwaardiging duidelijk laten zien, worden vaak gezien als geloofwaardig of moreel juist, zelfs als de informatie die ze delen niet klopt. Dit leidt tot een opvallend probleem: verkeerde informatie wordt deels verspreid omdat mensen vertrouwen hebben in de emotie van verontwaardiging, ook al is de inhoud onjuist of misleidend.

Het experiment
In een gecontroleerd experiment kregen deelnemers nieuwskoppen te zien die varieerden in verontwaardiging en feitelijke juistheid. Koppen waar de verontwaardiging van afdroop, of ze nu waar waren of niet, werden veel vaker gedeeld.

Hoewel platforms proberen de verspreiding van verkeerde informatie te stoppen, hebben acties zoals fact-checking of uitleg over de juistheid van een bericht maar een klein effect. Uit het onderzoek blijkt dat dit komt doordat deze acties vooral gericht zijn op het helpen van mensen om nauwkeurigheid belangrijk te vinden. Uit het succes van misleidende berichten die boosheid oproepen blijkt dat veel gebruikers emoties of sociale reacties belangrijker vinden dan of iets echt klopt.

Wat kan er gedaan worden?
Als boosheid ervoor zorgt dat misinformatie zich sneller verspreid, wat kunnen we daaraan doen? De onderzoekers roepen platforms op het probleem anders aan te pakken. In plaats van alleen te vertrouwen op het controleren van de feiten, moeten ze ook kijken naar de redenen waarom mensen verkeerde informatie delen. Platforms zouden bijvoorbeeld systemen kunnen maken die ervoor zorgen dat emotionele en misleidende berichten minder snel worden verspreid. Ook kunnen algoritmes zo worden aangepast dat ze nauwkeurigheid belangrijker maken dan het uitlokken van boosheid.

De onderzoekers geven toe dat hun onderzoek beperkingen heeft. Ze keken alleen naar Amerikaanse sociale media-gebruikers en konden niet precies meten hoe de ingewikkelde algoritmes van platforms werken. Toch is de boodschap duidelijk: misinformatie verspreidt zich niet alleen omdat het misleidend is, maar ook omdat het mensen boos maakt.

Bronmateriaal

"Misinformation exploits outrage to spread online" - Science