Wat denk je, is soms 1 nachtje doorhalen goed voor je of juist niet?
Heb je afgelopen weekend nog eens even gefeest of ga je feesten zoals ik?
Hoe voel jij je meestal de dag erna? Brak maar nog nagenietend of juist anders?
Lees hier meer of jij je er wel of niet beter door kunt gaan voelen na nieuw onderzoek.
Eén nachtje doorhalen verandert je brein al – en je kan je daar tijdelijk zelfs béter door voelen
Scientias M. Nowee 5 november 2023
Nieuw onderzoek laat zien dat kort slaapverlies niet alleen invloed heeft op onze hersenen, maar ook op onze emoties.
We weten allemaal dat slaap belangrijk is voor onze gezondheid en ons welzijn. Chronisch slaapverlies is immers al best goed bestudeerd, en de schadelijke effecten ervan zijn uitgebreid in kaart gebracht. Maar welke invloed heeft één nachtje doorhalen, bijvoorbeeld om te studeren voor een examen of om te feesten met vrienden? Om daar achter te komen, hielden onderzoekers van de Northwestern University muizen lange tijd wakker en keken ze wat dat deed in hun breinen.
Daaruit blijkt dat slaapverlies een krachtig antidepressief effect teweegbrengt en de hersenen opnieuw bedraadt. Betrokken onderzoeker Yevgenia Kozorovitskiy. “Dit geeft maar weer aan hoe onze ogenschijnlijk onschuldige activiteiten, zoals een slapeloze nacht, de hersenen binnen slechts een paar uur fundamenteel kunnen veranderen.”
Antidepressief effect
Die conclusie trekken de onderzoekers nadat ze muizen twaalf uur lang wakker hielden. Muizen zijn normaal gesproken maar zo’n negen uur per dag wakker, waardoor dit een flinke verstoring was van hun slaapcyclus. De onderzoekers zagen dat door het slaaptekort een specifiek hersengebied gestimuleerd werd dat betrokken is bij beloning en motivatie. In dit gebied wordt dopamine geproduceerd; een neurotransmitter die een rol speelt bij plezier, stemming en verslaving. Slaapgebrek had daardoor opvallend genoeg een antidepressief effect bij de muizen met slaaptekort. Ze waren minder angstig en depressief dan de muizen die normaal hadden geslapen. Daarnaast hadden ze meer interesse in nieuwe objecten en beloningen, zoals suikerwater.
Dat positieve effect herkennen we ook in mensen, stellen de onderzoekers. Na een nacht heel weinig slapen kan je je lichamelijk heel moe voelen, maar wel heel vrolijk zijn. Een beetje giechelig zelfs. Dat komt niet alleen doordat er meer dopamine-afgifte is tijdens een periode van acuut slaapverlies, ontdekten de onderzoekers. Ook worden er bepaalde verbindingen in de hersenen versterkt. De hersenen worden op die manier als het ware opnieuw bedraad om die bruisende stemming nog wat langer te behouden.
Aan en uit
“We waren benieuwd welke specifieke gebieden in de hersenen verantwoordelijk waren voor die gedragsveranderingen,” zei Kozorovitskiy. “Was dit een groot, breed signaal dat het hele brein beïnvloedde of iets meer gespecialiseerds?” Om dat te onderzoeken, schakelden de onderzoekers de prefrontale cortex van de muizen tijdelijk uit. Dit hersendeel is betrokken bij hogere cognitieve functies, zoals plannen, beslissen en zelfcontrole. Door dat hersengebied tijdelijk uit te schakelen, verdween plots het antidepressieve effect van het acute slaapverlies. “Dat betekent niet alleen dat de prefrontale cortex interessant is voor toekomstige behandelingen. Het versterkt ook het idee dat dopamine-neuronen zeer belangrijke, maar ook zeer verschillende rollen spelen in de hersenen dan eerder werd gedacht. Het is niet slechts een stofje dat beloningen voorspelt.”
Dopamine
De neurotransmitter dopamine associëren we namelijk snel met positieve gebeurtenissen. Lekker eten, sporten en andere activiteiten waarbij de ‘gelukshormonen’ om de hoek komen kijken. Het klinkt daarom wat tegenstrijdig dat je dopamine krijgt van slaaptekort. Toch is dat niet heel gek. Dopamine helpt je om alert en gemotiveerd te blijven, ondanks vermoeidheid. Op deze manier kan het brein zich aanpassen aan een stressvolle situatie. Dit mechanisme heeft echter ook een keerzijde. Het kan leiden tot verslaving, impulsiviteit en stemmingswisselingen op de lange termijn. Daarom is het belangrijk om voldoende en regelmatig te slapen, zodat je dopaminegehalte in balans blijft.
De onderzoekers benadrukken daarom ook dat hun bevindingen niet betekenen dat kortstondig slaapverlies een goede manier is om depressies te behandelen. Integendeel, ze waarschuwen dat het verstoren van de natuurlijke slaapcyclus op de lange termijn schadelijke gevolgen kan hebben voor de hersengezondheid en het welzijn. Ze hopen wel dat hun studie kan leiden tot nieuwe inzichten en strategieën om de stemming te verbeteren en depressie te bestrijden, zonder daarbij de slaap te verwaarlozen.
Asocialer door slaapgebrek
Terwijl een nachtje doorhalen dus tijdelijk een antidepressieve werking heeft, geeft slaap missen op de lange termijn juist een heel ander effect. “We zien de wereld om ons heen dan ineens door een hele negatieve bril,” legde Ben Simon eerder uit . “Dit heeft als gevolg dat iemand ook de bedoelingen van een ander negatiever ervaart, wat ertoe leidt dat hij of zij minder geneigd is aardig of behulpzaam te zijn. We beginnen steeds meer aanwijzingen te krijgen dat slaapgebrek leidt tot ‘asociaal’ gedrag,” aldus Simon. “Onvoldoende slaap werd al in verband gebracht met een toename van eenzaamheid, verminderde empathie, een groter verlangen om alleen te zijn en nu dus met verminderde behulpzaamheid. Slaap is van cruciaal belang voor vele basale levensondersteunende systemen, zowel fysiek als mentaal.”
Minder stress en meer energie in jouw leven?
