Coronavaccin redde vele kinderlevens

Schokkende piek in vroeggeboortes door coronavirus: gelukkig bracht vaccin redding

Scientias 28 november J. Kras 2023

Covid-19 zorgde voor een alarmerende toename van het aantal te vroeg geboren baby’s. Toen het vaccin net beschikbaar was, waren zwangere vrouwen nog bang dat de prik een negatief effect zou hebben op hun ongeboren kind. Maar het tegendeel blijkt waar. 

Wetenschappers van Stanford hebben data van tientallen miljoenen geboortes uit Californië gebruikt om aan te tonen dat de coronavaccins nog veel meer kinderlevens hebben gered dan eerder berekend. “Het effect van een coronabesmetting bij een zwangere vrouw is groot. Vanaf het begin van de pandemie in 2020 tot diep in 2023 is dat terug te zien in onze gegevens. Het risico op een prematuur geboren kindje is de afgelopen drie jaar ongeveer 1,2 procent groter geweest dan in de periode voor de pandemie”, vertelt sociologieprofessor Jenna Nobles uit Wisconsin. “Zo’n veel grotere kans op vroeggeboorte is te vergelijken met een heftige blootstelling aan omgevingsfactoren, zoals tijdens de zwangerschap wekenlang de rookwolken van een bosbrand inhaleren.”

Afbraak van de placenta 
Maar de eerste twee jaar van de pandemie waren nog een stuk erger wat betreft de kans op complicaties tijdens de zwangerschap, blijkt uit de studie. Het coronavirus zorgt in het lichaam van zwangere vrouwen voor immuun- en ontstekingsreacties, en voor afbraak van de placenta. Een consequentie hiervan was dat de zwangerschap soms al ver voor de normale 39 à 40 weken eindigde. Toen het virus rondging van juli tot november 2020 was de kans dat een moeder in Californië meer dan drie weken voor de uitgerekende datum beviel meer dan 5,4 procent groter dan normaal, namelijk in 12,3 procent in plaats van 6,9 procent van de gevallen.

Het succes van de vaccins
De onderzoekers analyseerden zoals gezegd de data van bijna 40 miljoen geboortes. Niet alleen de duur van de zwangerschap, maar ook de geboortedata van broers of zussen werden meegenomen om achter de effecten van de pandemie te komen. Zo ontdekten ze dat het kwalijke effect begin 2021 licht slonk en pas in 2022 sterk afnam. Daarna bleek een coronabesmetting bij de moeder helemaal geen extra risico op vroeggeboorte meer te veroorzaken. Volgens de wetenschappers is dit voor een groot deel te danken aan de vaccins.

Dit effect is extra goed te zien als je naar de data per postcodegebied kijkt. “In postcodegebieden met de hoogste vaccinatiegraad daalde het extra risico veel sneller. Al vanaf de zomer van 2021 had een corona-infectie tijdens de zwangerschap daar geen effect meer op de kans op vroeggeboorte. Het duurde bijna een jaar langer voordat dit effect ook in de postcodegebieden met de laagste vaccinatiegraad optrad”, legt Nobles uit. “Dit laat zien hoe beschermend de vaccins zijn geweest. Door de immuniteit snel te vergroten, zijn er duizenden vroeggeboorten voorkomen.”

Grote gevolgen van vroeggeboorte
Je denkt misschien dat het niet zo erg is als een baby te vroeg geboren wordt, maar het brengt allerlei mogelijke gezondheidsproblemen met zich mee, zowel op de korte als de lange termijn. Het is de grootste oorzaak van babysterfte en de extra medische kosten zijn per kind gemiddeld meer dan 73.000 euro. “We vonden ongeveer dezelfde verhoogde percentages, zo’n 38 procent hoger, bij het risico op zeer vroeggeboren kinderen (vroeger dan 32 weken). Deze baby’s hebben vaak intensieve behandeling nodig en hebben kans op ontwikkelingsstoornissen en bijbehorende serieuze gevolgen voor het hele gezin”, aldus Nobles.

“Een grote reden voor twijfel bij aanstaande moeders wat betreft het vaccin is dat ze bang zijn voor hun vruchtbaarheid en de veiligheid van de foetus. We weten al dat er nauwelijks tot geen bewijs is voor nadelige effecten van vaccinatie op de ontwikkeling van het ongeboren kind. Deze nieuwe resultaten zijn een krachtig bewijs dat juist het niet-vaccineren schadelijk is voor de foetus. Dat is een boodschap die zorgverleners kunnen overbrengen aan bezorgde vrouwen.”

Boosters zijn nodig
De studieresultaten laten overduidelijk zien hoe belangrijk het is om het coronavaccin te nemen, volgens de onderzoekers, zelfs nu de coronagerelateerde risico’s wat betreft vroeggeboorte zijn weggeëbd in Californië. “We zitten nog steeds middenin een epidemie die aan het evolueren is, terwijl maar een klein percentage van de zwangere vrouwen een booster haalt”, zegt Nobles. “Het is de vraag hoe lang het duurt voordat het virus zodanig muteert dat het ontsnapt aan de immuniteit die we hebben opgebouwd. Het is geweldig dat we het risico op vroeggeboortes hebben terug weten te brengen tot pre-coronaniveau, maar dat betekent niet dat dit altijd zo blijft.”