Waar ga je je nou echt beter door voelen bij een ervaren depressie?

Wat is effectiever in de behandeling van depressie: medicijnen slikken of lichaamsbeweging? Dit is het verrassende antwoord

Scientias V. Lammerse 12 oktober 2023

Sommige depressieve mensen slikken dagelijks antidepressiva, terwijl andere zweren bij lichaamsbeweging, zoals hardlopen. Maar waar ga je je nou echt beter door voelen?

Depressie komt in Nederland helaas vaak voor. Maar liefst 8,5 procent van de bevolking – wat neerkomt op ongeveer 1.075.600 mensen – krijgt er op een bepaald punt in zijn of haar leven mee te maken. Vaak krijgen mensen die depressief zijn snel een recept voor antidepressiva of worden doorverwezen naar een psycholoog, al toonde een recente studie aan dat zij mogelijk veel beter af zouden zijn als ze gingen sporten. In een nieuwe studie namen onderzoekers de proef op de som. Want wat is nou daadwerkelijk effectiever?

Studie
De onderzoekers bestudeerden 141 patiënten die leden aan depressie en/of angst. Ze kregen de optie om tussen twee behandelingen te kiezen: of ze slikten 16 weken lang antidepressiva, of ze namen deel aan een groepsgerichte hardlooptherapie van 16 weken. 45 personen kozen voor antidepressiva en 96 besloten te gaan hardlopen. Opvallend was dat de personen die voor antidepressiva kozen, iets zwaarder leden onder depressieve symptomen dan degenen die zich bij de hardloopgroep voegden. “Deze studie bood mensen met angst- en depressieklachten dus de mogelijkheid om te kiezen tussen twee opties: medicatie of lichaamsbeweging,” legt onderzoeker Brenda Penninx, verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam uit. “Verrassend genoeg koos de meerderheid voor lichaamsbeweging.”

Medicijngroep versus hardloopgroep
In de medicijngroep slikten de deelnemers gedurende 16 weken het antidepressivum SSRI Escitalopram. De deelnemers aan de hardloopgroep probeerden gedurende dezelfde periode twee tot drie zorgvuldig begeleide groepssessies van 45 minuten per week te volgen. “Ons doel was om te kijken naar hoe lichaamsbeweging en antidepressiva de algehele gezondheid beïnvloeden, niet alleen de mentale gezondheid,” aldus Penninx.

Effectiever
Tegen het einde van de studie namen de onderzoekers de balans op. En wat blijkt? Zowel hardlopen als antidepressiva bieden ongeveer dezelfde voordelen voor de mentale gezondheid. Ongeveer 44 procent van de mensen in beide groepen merkte verbetering. Een bijkomend voordeel van hardlopen is echter dat zij ook positieve veranderingen zagen in hun gewicht, taille-omvang, bloeddruk en hartgezondheid. De groep die antidepressiva nam merkte daarentegen een lichte verslechtering van hun fysieke conditie. Toch is ook hardlopen niet alles. In deze groep haakte een aanzienlijk deel van de deelnemers af (bijna de helft) terwijl slechts 18 procent van de deelnemers in de medicijngroep stopte met behandeling.

Voor- en nadelen
Kortom, beide behandelingen hebben zowel voor- als nadelen. “Het is belangrijk om te benadrukken dat, ongeacht de behandeling, er helaas een groep patiënten is bij wie we geen positieve verbetering in hun mentale gezondheid hebben waargenomen,” vertelt Penninx in een interview met Scientias.nl. “Het is essentieel om te begrijpen dat er geen enkele behandeling is die voor iedereen altijd werkt. Daarom is het van groot belang om te blijven zoeken naar alternatieve behandelingsmethoden, naast bijvoorbeeld het gebruik van antidepressiva. Dat gezegd hebbende heeft onze studie aangetoond dat hardlopen positieve fysieke gevolgen heeft, zoals een verbeterde fitheid en gewichtsafname. In het geval van het gebruik van antidepressiva zagen we echter enkele nadelige effecten op bepaalde aspecten, zoals gewichtstoename en verhoging van de hartslag en bloeddruk. Hoewel sommige van deze effecten al bekend waren, is het van cruciaal belang om ze in gedachten te houden en nauwlettend te volgen bij de behandeling van patiënten.”

Moeilijk vol te houden
Het onderzoek toont aan dat dus zowel lichaamsbeweging als antidepressiva kunnen werken in de behandeling van depressie. Maar wat de studie eveneens illustreert, is dat hoewel veel mensen de voordelen van lichaamsbeweging erkennen, het moeilijk kan zijn om dit vol te houden, ondanks de aanzienlijke voordelen. Dit benadrukt dat het veranderen van levensstijlgewoonten vaak moeilijker is dan simpelweg een pil nemen. “Het is duidelijk dat het adviseren van patiënten om te gaan hardlopen niet voldoende is,” zegt Penninx. “Het aanpassen van gedrag wat betreft lichamelijke activiteit heeft meestal begeleiding en motivatie nodig.”

Antidepressiva
Overigens hoef je je ook echt niet te schamen als je liever antidepressiva slikt. “Over het algemeen zijn antidepressiva veilig en effectief,” stelt Penninx. “Ze werken meestal goed. Het is bekend dat het onbehandeld laten van depressie tot slechtere resultaten leidt, dus antidepressiva zijn doorgaans een goede optie.”

Bijwerkingen
Toch zou het goed zijn om behandelingsopties uit te breiden, omdat niet alle patiënten reageren op antidepressiva of bereid zijn ze te nemen. Bovendien kunnen antidepressiva bijwerkingen hebben. “Het is belangrijk dat artsen zich bewust zijn van de veranderingen in het zenuwstelsel die sommige antidepressiva kunnen veroorzaken, vooral bij patiënten met hartproblemen,” vertelt Penninx. “Dit benadrukt tevens de noodzaak om serieus te overwegen om antidepressiva af te bouwen en te stoppen wanneer de depressieve of angstige symptomen zijn verdwenen. Uiteindelijk kunnen patiënten pas echt geholpen worden als we hun mentale gezondheid verbeteren zonder onnodige schade aan hun lichamelijke gezondheid toe te brengen. Onze bevindingen suggereren dat we serieus moeten overwegen om lichaamsbeweging te integreren, omdat dit voor sommige patiënten een goede – en misschien zelfs betere – keuze zou kunnen zijn.”