Help elkaar in plaats van protest of zeuren over de troonrede; hier alternatieven.......

Een alternatieve troonrede: ‘Hou een oogje op elkaar’

Radboud Recharge 20 september 2022

De vandaag uitgesproken troonrede besteedde, niet verrassend, aandacht aan armoedebestrijding. Een mooi streven, zegt Radboud-econoom Charan van Krevel. ‘Maar van nog groter belang is het voorkomen van armoede van de komende generaties.’

De economen van de Radboud Universiteit profileren zich al jarenlang met een grotere nadruk voor gemeenschapszin, duurzaamheid en een rem op neoliberale uitwassen in het huidige economisch systeem. Vanuit het gezichtspunt van deze ‘andere economie’ zou econoom Charan van Krevel dan ook, als het aan hem lag, een eigenzinnige troonrede uitspreken, met de oproep elkaar beter in de gaten te houden. ‘Deel het eten dat jij te veel hebt gemaakt.’

Uw handen jeuken om vandaag een eigen Troonrede uit te spreken?

‘Dat zou ik heel graag doen. De uitdagingen waar we voor staan zijn enorm, denk aan de oplopende inflatie, dalende koopkracht, stijgende energieprijzen en inkomens die onder druk staan. Maar wat de overheid doet, is vooral pleisters plakken om het reilen en zeilen nu op gang te houden. Maar van veel groter belang is de welvaart voor de latere generaties, de armoede die we moeten zien te voorkomen in de toekomst. Als we zo doorgaan is het leed van vandaag maar een flauwe afspiegeling van het leed dat mensen in de toekomst te wachten staat.’

Hoe kan de overheid het toekomstige leed voorkomen?

‘Veel meer aandacht geven aan het onderwijs. Van laag tot hoog staat de kwaliteit onder druk, waardoor groepen in de samenleving uit elkaar worden gespeeld. Welvaart in de toekomst kan niet zonder een goed ingelichte bevolking, voorzien van baanzekerheid en bestaansgeluk. Alle maatregelen tot dusver zijn zoethoudertjes, de investeringen met effecten op de langere termijn blijven uit. De tweede pijler onder mijn troonrede is de gezondheidszorg. Hoe houd je die met het oog op de vergrijzing toegankelijk en betaalbaar? Ik zou met meer nadruk de ethische vraagstukken willen agenderen die samenhangen met de pijnlijke keuzes waar we voor staan. En mijn belangrijkste hoofdstuk gaat over duurzaamheid. De nadruk die we leggen op het nú betaalbaar houden van energie en brandstof is wel begrijpelijk, maar het accent moet liggen op de maatregelen voor de langere termijn. Het goedkoper maken van brandstof zet de duurzaamheid onder druk.’

Maar welke handreiking biedt u dan aan de mensen die het toch al niet breed hebben?

‘Zeker, de mensen die nu in armoede leven of tegen de ondergrens zitten moet je tegemoet komen. Dat we iets doen aan de dure rekeningen steun ik, maar mijn probleem is dat de kosten die hiermee gemoeid zijn vooral bij de overheid terecht komen. Ik bepleit daarom extra belasting in de hogere belastingschijven, blijvende aandacht voor winstbelastingen, het aanspreken van mensen met grote vermogens. En vooral: de vervuilers moeten meer gaan betalen. Dus geen subsidies op benzine en kerosine, maar extra heffingen. En ook voor een vleestaks loop ik niet weg.’

Koren op de molen van de populisten: alleen rijken kunnen naar de Canarische eilanden en een goede auto bekostigen. Om niet te spreken van de buurtbarbecue.

‘Dit kun je voorkomen door de lagere inkomensgroepen tegemoet te komen met compensaties: de  minimumlonen, huurtoeslagen en uitkeringen moeten fors omhoog. En denk aan een basisinkomen. Intussen moeten we een rem zetten op de excessen in het huidige systeem. Een ban op miljardenwinsten voor bedrijven die de toekomst ruïneren, een rem op topbestuurders die honderd keer meer verdienen dan de gemiddelde werknemer, een maximumsalaris in de vrije sector.’

Liggen alle ballen bij de overheid, of ziet u ook uitdagingen voor de burgers?

‘Die zijn er zeker. Niet zozeer bij de armste groepen zelf, maar wel voor de mensen eromheen. Overweeg in plaats van een tweede vliegvakantie om je vrijkomende tijd en geld in te zetten voor de ander. In mijn buurt hebben we een app om mensen uit te nodigen om te veel gemaakt eten op te komen halen. Zo zijn veel meer initiatieven denkbaar om elkaar te helpen. En vooral: ga met elkaar in gesprek, zorg dat anderen de wereld gaan zien op basis van jouw informatie, en omgekeerd: je zult mensen niet kunnen overtuigen als je denkt alle wijsheid in pacht te hebben.’