Als leerkracht mag je een leven lang leren

Leerkracht heb je een leven lang

RADBOUD RECHARGE H. v Krieken 24 SEPTEMBER 2020

Het Nederlands is soms zo krachtig dat we het niet zien: teaching is niet hetzelfde als learning, lehren niet als lernen, maar leren is wel leren. Van lesgeven leer je meer dan van les ontvangen. Leerkrachten weten dat als geen ander. Daarom gun ik elke lerende dat hij of zij ook onderwijst en ervaart wat leren in volle omvang is.

Het kost wel tijd en het vraagt moed om een lerende docent te zijn. Toen ik begon met lesgeven deed ik vooral mijn best om de stof heel goed te beheersen, boven de stof te staan en precies te weten wat de studenten moesten weten. Ik werd een heel goed sprekend boek zodat studenten niet zelf hoefden te lezen, en erger, niet zelf hoefden te denken. Ik was wel populair, want voorspelbaar en studenten die goed naar mij luisterden haalden goede cijfers met weinig inspanning.

Toen ik wat meer ervaring kreeg durfde ik studenten ook vragen te laten stellen tijdens mijn colleges. Ik dacht een tijdje dat ik dan ook het antwoord moest geven en deed dat braaf. Ik bleef populair.

Gelukkig waren er studenten die vragen stelden waarop ik het antwoord niet wist, die mij dwongen na te denken. Ik leerde van ze dat je vanuit onbevangenheid anders naar een probleem kunt kijken. Tijdens mijn colleges ontstonden interessante discussies, vooral wanneer ik toegaf iets niet te weten. Studenten kwamen na afloop doorpraten of een volgende keer erop terug. Ik moest gaan studeren, nadenken, net als de studenten.

Ik ging mijn onderwijs steeds leuker vinden, probeerde de discussie op te zoeken, gaf opdrachten mee, maakte mijn tentamenvragen meer denk- dan kennisvragen. Ik werd minder populair bij de meeste studenten. Ik moest gaan nadenken over mijn onderwijs.

Ik merkte dat ik meer wilde dan een populair sprekend boek zijn. De meeste studenten willen uitgedaagd worden, maar dan moeten ze wel weten waarom, realiseerde ik me. Ik besloot mijn onderwijsmethode eerst uit te leggen en dan pas aan de slag te gaan. Het resultaat hielp me op de ingeslagen weg voort te gaan: onderwijs geven werd steeds leuker en ik leerde er steeds meer van. Uit elke groep studenten komen boeiende ideeën, lastige vragen, originele antwoorden. Ik besefte dat studenten me niet nodig hadden om kennis op te doen, maar om ze de weg te wijzen, ze uit te dagen. Dat vroeg meer moed, maar minder tijd. Ik hoefde in colleges geen uitgebreide prachtige powerpoints te laten zien, een paar vragen waren voldoende omdat studenten zich hadden voorbereid. Tijdens colleges dachten we gezamenlijk na, zochten dingen op en leerden samen. Ik kreeg zelfs een prijs van de studenten.

Als ik op jongere leeftijd had nagedacht over dat woord leren, als student de kans had gehad om les had mogen geven, liefst begeleid door een ervaren docent, had ik veel eerder ervaren wat echt leren is. Maar gelukkig ben je nooit te oud om te leren. We hebben allemaal ons leven lang leerkracht.

Tekst: Han van Krieken, rector magnificus van de Radboud Universiteit.