Ouders denk 2 x na om kinderen te nemen en te scheiden voor fysieke & mentale schade kids

Opgegroeid met gescheiden ouders? Dan is het risico op deze ernstige aandoening later in je leven groter

Scientias V. Lammerse 23 januari 2025

Uit onderzoek blijkt dat volwassenen van wie de ouders gescheiden zijn, een grotere kans hebben om een beroerte te krijgen. Dit verband is zelfs aanwezig bij mensen die geen kindermishandeling of andere traumatische ervaringen hebben meegemaakt.

Laten we beginnen met een paar cijfers: In 2023 gingen in Nederland 24.310 stellen uit elkaar, zo meldt het CBS. Meer dan de helft daarvan (51,6 procent) had kinderen. Kinderen tussen 2 en 7 jaar maakten in verhouding het vaakst een scheiding mee. Een nieuwe studie toont nu aan hoe ingrijpend een scheiding voor hen kan zijn. De bevindingen tonen namelijk aan dat dit op latere leeftijd grote invloed kan hebben op hun gezondheid; het vergroot de kans op een beroerte.

Beroerte
Een beroerte is een plotselinge verstoring van de bloedtoevoer naar de hersenen, wat kan leiden tot hersenschade. Dit gebeurt door een verstopt of gescheurd bloedvat. Gevolgen kunnen variëren van verlamming tot spraakproblemen of geheugenverlies. Bekende risicofactoren zijn diabetes en het mannelijk geslacht. Maar nu blijkt dat ook het opgroeien met gescheiden ouders het risico op een beroerte verhoogt. “We waren verrast dat de link tussen het hebben van gescheiden ouders en het krijgen van een beroerte vergelijkbaar was met de invloed van deze twee goed bekende risicofactoren”, schrijft onderzoeker Esme Fuller-Thomson, directeur van het Institute for Life Course and Aging aan de Universiteit van Toronto, in een e-mail aan Scientias.nl.

Studie
Eerder onderzoek heeft al veel risicofactoren voor beroertes in kaart gebracht, evenals de verbanden tussen negatieve ervaringen in de jeugd en het risico op beroertes. In deze nieuwe studie onderzochten de wetenschappers hoe de scheiding van ouders in de jeugd van invloed is op volwassenen. Ze gebruikten data van 13.205 volwassenen van 65 jaar en ouder uit het 2022 Behavioral Risk Factor Surveillance System. 13,9 procent van hen had in hun jeugd te maken gehad met de scheiding van hun ouders.

60 procent
De studie toont aan dat mensen die vóór hun 18e een ouderlijke scheiding hadden meegemaakt, 1,61 keer meer kans hadden op een beroerte dan degenen die geen scheiding hadden ervaren. Het verband was gelijk voor zowel mannen als vrouwen en bleef bestaan, zelfs na het in rekening brengen van verschillende risicofactoren zoals diabetes, depressie, roken, lichamelijke inactiviteit, een lager inkomen en opleidingsniveau en kleine sociale netwerken. “Het is behoorlijk schokkend dat oudere volwassenen die opgroeiden in gescheiden gezinnen zelfs na rekening te hebben gehouden met deze risicofactoren, nog steeds 60 procent meer kans hadden op een beroerte”, stelt Fuller-Thomson.

Tweede studie
Het onderzoek bevestigt de resultaten van een studie die de auteurs bijna tien jaar geleden uitvoerden met een andere groep mensen, waarin ook al sterke verbanden werden aangetoond. “In onze eerdere studie werkten we met gegevens uit een representatieve steekproef van 2010, terwijl we nu gebruikmaken van gegevens uit een vergelijkbare enquête uit 2022”, legt Fuller-Thomson uit. “Dit betekent dat we nu kijken naar een andere generatie Amerikanen. De meeste mensen die in 2010 een beroerte meldden, zijn opgegroeid in een tijd waarin scheidingen minder voorkwamen en meer stigmatisering met zich meebrachten. De huidige studie kijkt naar een generatie die opgroeide in de jaren zestig en zeventig, toen scheidingen vaker voorkwamen en minder stigmatisch waren. Het is opvallend dat de link tussen ouderlijke scheiding en beroerte in beide studies hetzelfde blijkt te zijn.”

Kindermishandeling
De onderzoekers sloten deelnemers uit die een geschiedenis van kindermishandeling hadden. “Ons onderzoek wilde de link tussen ouderlijke scheiding en beroerte duidelijk maken, zonder dat deze verstoord werd door mogelijke invloeden van kindermishandeling”, licht Fuller-Thomson toe. Maar ook dat maakte geen verschil. Het team ontdekte dat, zelfs als mensen niet fysiek of seksueel waren misbruikt in hun jeugd en ten minste één volwassene hadden die hen een gevoel van veiligheid bood, ze nog steeds een verhoogd risico op een beroerte hadden als hun ouders gescheiden waren.

Tegenspoed
Een andere opvallende ontdekking was dat andere vormen van tegenspoed in de jeugd, zoals emotionele mishandeling, verwaarlozing, psychische problemen, middelenmisbruik binnen het gezin en blootstelling aan huiselijk geweld tussen ouders, in dit onderzoek niet direct werden gekoppeld aan een verhoogd risico op een beroerte. “Hoewel we wel een hogere prevalentie van beroertes konden verbinden aan deze ervaringen – oudere volwassenen die bijvoorbeeld als kind verwaarloosd waren, hadden twee keer zoveel kans op een beroerte – verdween de relatie tussen deze vroege tegenslagen en deze aandoening zodra we rekening hielden met de meeste bekende risicofactoren”, vertelt Fuller-Thomson. “Desondanks bleef ouderlijke scheiding, zelfs na correctie voor al deze factoren, nog steeds geassocieerd met een 61 procent hogere kans op een beroerte.”

Stress
Een prangende vraag is wat er aan dit opvallende verband ten grondslag ligt. De onderzoekers geven aan dat dit nog niet helemaal duidelijk is, maar ze denken dat zowel biologische als sociale factoren hierbij een rol kunnen spelen. “Vanuit biologisch oogpunt kan het ervaren van de scheiding van je ouders in je jeugd leiden tot langdurige verhoging van stresshormonen”, merkt Fuller-Thomson op. “Dit kan blijvende gevolgen hebben voor de hersenontwikkeling en het vermogen van een kind om met stress om te gaan. Langdurige stress kan zelfs de manier waarop het lichaam cortisol reguleert veranderen, wat mogelijk het risico op verschillende ziekten op latere leeftijd vergroot.”

Depressie
Verschillende onderzoeken hebben bovendien aangetoond dat kinderen van gescheiden ouders een groter risico op depressie hebben. “We weten dat zowel depressie als armoede in de kindertijd het risico op een beroerte kunnen verhogen”, vervolgt Fuller-Thomson. “In onze analyse hielden we wel rekening met depressie op volwassen leeftijd, maar de gegevens die we gebruikten gaven geen informatie over de mentale gezondheid of armoede in de kindertijd, wat mogelijk bijgedragen heeft aan het verhoogde beroerte-risico. Omdat onze studie een observationele studie was, kunnen we helaas geen oorzakelijk verband vaststellen. Er is dan ook behoefte aan verder onderzoek om hier meer inzicht in te krijgen.”

Vijandige scheiding
Daarnaast willen de onderzoekers bestuderen of ook de manier waarop ouders uit elkaar gaan van invloed kan zijn. “We vermoeden dat mensen van wie de ouders een vijandige scheiding doormaakten, vooral als er veel conflicten waren over de voogdij, mogelijk een hoger risico op een beroerte hebben”, speculeert Fuller-Thomson. “Helaas kunnen we dit op basis van de huidige gegevens niet onderzoeken, maar we hopen dit in toekomstige studies verder te kunnen uitpluizen.”

Jongere generaties
Fuller-Thomson plaatst echter nog wel een belangrijke kanttekening bij de bevindingen. Zo stelt ze dat de resultaten niet zomaar kunnen worden gegeneraliseerd naar jongere generaties, die doorgaans vaker te maken hebben met gescheiden ouders. “Vanwege de veranderingen in maatschappelijke normen is het onzeker of Generatie X of Millennials hetzelfde verband tussen ouderlijke scheiding en beroerte zullen ervaren als de Babyboom- en Stille Generatie in onze studie”, zegt Fuller-Thomson. “Onze bevindingen wijzen er in ieder geval op dat de gezondheid op latere leeftijd van mensen met gescheiden ouders veel meer aandacht verdient.”

Gescheiden ouders
Als je gescheiden ouders hebt, betekent dat overigens ook echt niet meteen dat je lot bezegeld is. “Wel is het belangrijk voor volwassenen met gescheiden ouders om zich bewust te zijn van de risicofactoren voor beroertes”, zegt Fuller-Thomson. “We kunnen ons risico op een beroerte aanzienlijk verkleinen door regelmatig medische controles te doen, een gezonde bloeddruk en cholesterol te behouden, niet te roken, actief te blijven, een gezond gewicht te handhaven, meer fruit en groenten te eten, minder zout te gebruiken en niet te veel alcohol te drinken.”

Ondertussen hoopt Fuller-Thomson op vervolgonderzoek. “We zouden graag meer willen weten over de mogelijke mechanismen die ouderlijke scheiding en beroerte met elkaar verbinden”, zegt ze. “ Dit is nog een relatief nieuw onderzoeksgebied en er is veel dat we nog niet weten. We hopen dat onze bevindingen anderen zullen inspireren om hier verder onderzoek naar te doen.”

Bronmateriaal

"Your stroke risk might be higher if your parents divorced during your childhood" - PLOS (via EurekAlert)
"Adult children of divorced parents at higher risk of stroke" - University of Toronto
Interview met Esme Fuller-Thomson