Continu bezig zijn met hoe gelukkig je bent, kan volgens onderzoek juist averechts werken

Waarom het streven naar geluk je juist ongelukkiger kan maken (en wat je eraan kunt doen)

Scientias V. Lammerse 12 augustus 2024

Continu bezig zijn met hoe gelukkig je bent, kan volgens onderzoek juist averechts werken. Maar hoe word je dan gelukkig?

In de westerse wereld wordt er veel nadruk gelegd op geluk. Er bestaan veel maatschappelijke normen en verwachtingen die suggereren dat mensen voortdurend gelukkig moeten zijn om een succesvol en vervuld leven te leiden. Maar het idee dat geluk een essentieel doel is, kan leiden tot druk en stress, vooral wanneer mensen het gevoel hebben dat ze niet aan deze normen voldoen, zo toont een nieuwe studie aan.

Nastreven van geluk
Volgens onderzoeker Felicia Zerwas is het streven naar geluk sterk verankerd in onze samenleving. “Ik heb het altijd interessant gevonden hoeveel focus er ligt op gelukkig zijn,” vertelt ze in gesprek met Scientias.nl. “De foto’s hieronder illustreren dat. De eerste foto nam ik tijdens een wandeling en de tweede is van een notitieboek dat ik als cadeau kreeg. Daarnaast heb ik talloze berichten van vrienden op sociale media gezien over het nastreven van geluk. Ik heb de indruk dat mensen denken dat je voortdurend gelukkig moet zijn om een goed leven te hebben. Wanneer we ons niet gelukkig voelen, denken we al snel dat er iets mis is. Dit maakte me nieuwsgierig naar hoe deze sterke focus op geluk misschien ook negatieve effecten kan hebben.”

Afbeelding: Felica Zerwas

Studie
In drie experimenten met meer dan 1.800 deelnemers beantwoordden vrijwilligers vragen over hun opvattingen over geluk, hun psychologisch welzijn en symptomen van depressie. En uit de bevindingen blijkt dat bezorgd zijn over je eigen geluk vaak samenhangt met een lagere levensvoldoening en psychologisch welzijn. Ook leden deze mensen vaker aan depressies. Dit komt deels doordat mensen negatiever en teleurgesteld worden over positieve gebeurtenissen. “Het beoordelen van je eigen geluksniveau kan problematisch zijn omdat het negativiteit toevoegt aan het proces van het nastreven van geluk,” legt Zerwas uit. “Dit staat haaks op het doel om daadwerkelijk gelukkig te zijn.”

Negatieve gevoelens
Het lijkt misschien een beetje contra-intuïtief dat het zoeken naar geluk je juist ongelukkig kan maken. “In theorie kan het beoordelen van je geluk je helpen ontdekken waarom je niet zo gelukkig bent als je zou willen,” zegt Zerwas. “Dit kan waardevolle informatie zijn om je aanpak te verbeteren. Toch kan het beoordelen van je eigen geluk ook leiden tot negatieve gevoelens over je voortgang. In sommige gevallen kan dat nuttig zijn. Als je bijvoorbeeld goed wilt presteren op school, kan teleurstelling over een slecht cijfer je juist motiveren om je doel te bereiken. Maar wanneer je streeft naar geluk, kan deze negatieve emotie juist in de weg staan.”

Promotie
Een voorbeeldje. “Stel je voor dat je een langverwachte promotie krijgt,” schetst Zerwas. “Je dacht dat deze promotie je volledig gelukkig en vervuld zou maken. Hoewel je zeker blij bent, voel je ook wat angst als je denkt aan de vele uitdagingen die de nieuwe functie met zich meebrengt. Sommige mensen zouden zichzelf kunnen afvragen: ‘waarom kan ik hier niet gewoon blij mee zijn?’ Dit soort gedachten voegt meer negativiteit toe aan de ervaring. En na verloop van tijd kan het toevoegen van negativiteit aan anders positieve momenten zich opstapelen en je welzijn ondermijnen. Om niet vast te blijven zitten in deze tegenstrijdigheid, kun je beter accepteren dat een nieuwe functie vaak tijd nodig heeft om aan te wennen en je je daarom beter kunt focussen op de vooruitgang die je hebt geboekt.”

Sleutel
Volgens Zerwas is het belangrijk om te realiseren dat onze verwachtingen en doelen vaak niet helemaal overeenkomen met de werkelijkheid. “En dat is oké,” zegt ze. “Bijna geen enkel moment zal alleen maar geluk brengen. Je vastklampen aan de minder perfecte kanten van positieve ervaringen kan die momenten uiteindelijk bederven. Het is beter om de emoties die je op dat moment voelt te accepteren, zodat je verder kunt zonder extra negativiteit toe te voegen aan de ervaring.”

Acceptatie
De bevindingen uit de studie tonen aan dat het nuttiger is om emoties te accepteren zoals ze zijn. “Het beste is om verwachtingen los te laten en gewoon in het moment te leven, in plaats van voortdurend je gevoelens te monitoren,” adviseert Zerwas. “Ervaar je emoties, of ze nu positief of negatief zijn, met een accepterende houding. Alle emoties kunnen waardevolle informatie geven, ook als het gaat om gevoelens zoals verdriet, woede of schuld. Als we onszelf beoordelen vanwege deze gevoelens in plaats van ze te accepteren, missen we de kans om deze emoties te verwerken en ons uiteindelijk beter te voelen. Acceptatie kan dus helpen bij het nastreven van geluk en het verbeteren van je welzijn.”

Kortom, de studie wijst erop dat de maatschappelijke druk om voortdurend gelukkig te zijn een onrealistisch ideaal kan creëren, wat de persoonlijke beleving van geluk kan ondermijnen. De sleutel tot geluk lijkt dus te zijn om je vooral niet teveel zorgen te maken over je eigen geluksniveau. Uiteindelijk ligt het echte geluk in het loslaten van de zoektocht naar perfectie en het omarmen van het moment zoals het is.

Bronmateriaal

"Judging your own happiness could backfire" - American Psychological Association
Interview met Felicia Zerwas