20 jaar aan onderzoek bewijst: plantaardig voedsel is beter voor je dan dierlijke producten

Vanmiddag weer heerlijk genoten van een kwalitatieve lunch bij van Wyck Puur Genieten Maastricht

Scientias J. Kras 17 mei 2024

We weten inmiddels dat rood en bewerkt vlees, zoals hamburgers en salami, ongezond zijn, en in het algemeen lijkt het erop dat mensen die vegetarisch eten langer leven, maar daar is nog veel onduidelijk over. Daarom hebben onderzoekers nu 48 eerdere studies vergeleken en de conclusie is duidelijk: een plantaardig dieet verkleint de kans op allerlei ziektes.

Wie vegetarisch of veganistisch eet, loopt minder kans op hart- en vaatziekten en kanker, is de belangrijkste bevinding van de Italiaanse onderzoekers van de Universiteit van Bologna. Eerder al werd een voedingspatroon met weinig dierlijke producten en meer groente, fruit en ander plantaardig voedsel gelinkt aan een kleinere kans op ziektes. De specifieke voordelen van dergelijke diëten bleven echter onduidelijk.

Twintig jaar aan onderzoek
Om daar meer over te weten te komen hebben de onderzoekers 48 studies geanalyseerd, die tussen 2000 en 2023 zijn verschenen. Ze kwamen tot een mooie, robuuste conclusie: een plantaardig dieet verkleint niet alleen de kans op hart- en vaatziekten en kanker, maar verbetert ook de bloeddruk en bloedsuikerspiegel en verlaagt het BMI. Deels zal dat komen doordat mensen die vegetarisch eten in het algemeen gezonder leven. Ze eten vermoedelijk meer groente en fruit, bewegen wellicht meer en letten beter op hun gezondheid. Daarom zijn de onderzoekers ook tegen een algemeen advies om minder vlees en meer plantaardig voedsel te eten. Je kunt namelijk ook heel goed ongezond plantaardig eten. Denk aan friet, chips of koekjes.

Een trits aan voordelen
De onderzoekers konden geen exacte cijfers plakken op het verschil tussen plantaardig en dierlijk voedsel wat betreft de kans op ziektes. “Desondanks waren de studies eensgezind in hun conclusie dat plantaardig voedsel een algemeen beschermend, risicoverminderend effect heeft op hart- en vaatziekten en kanker”, aldus onderzoeker Davide Gori tegen Scientias.nl. Meer specifiek kon hij ook wel wat zeggen over een significante verbetering van allerlei waarden die in verband worden gebracht met hart- en vaatziekten. “Denk aan cholesterol, C-reactief eiwit – een ontstekingsindex die hoger is bij hart- en vaatziekten -, bloeddruk, BMI en de bloedsuikerspiegel. Verder zagen we een beschermend effect voor bepaalde soorten kanker, zoals lever-, darm-, alvleesklier- en longkanker.”

Oxidatieve stress
Hoopvolle resultaten, maar hoe kan het dat plantaardig voedsel zoveel beter is? “Het exacte mechanisme waardoor vegetarische en veganistische diëten goed zijn voor de gezondheid staat nog ter discussie”, begint Gori. “Maar het lijkt erop dat de meeste voordelen voortkomen uit de vermindering van ontstekingen en oxidatieve stress.” Dat laatste wordt juist verergerd door vlees en bewerkte producten.

“Maar ook de afname van insulineresistentie en de verbetering van de immuunfunctie spelen een rol. Die voordelen ontstaan door de hogere inname van vitamines, onverzadigde vetzuren en essentiële aminozuren, die in vegetarische diëten te vinden zijn”, somt de Italiaanse onderzoeker op. Tegelijkertijd waarschuwt hij dat je moet oppassen voor een ongezond vegetarisch eetpatroon dat vol zit met suiker, slechte koolhydraten, kunstmatige zoetstoffen, zout en conserveermiddelen. “Dit is schadelijk voor de gezondheid en moet vermeden worden.”

Beter dan verwacht
De onderzoeker had niet zulke duidelijke resultaten verwacht. “Ik was verrast door het sterke verband tussen een strikt vegetarisch dieet en een goede gezondheid en dan niet alleen wat betreft de kans op hart- en vaatziekten, maar ook als het gaat om ontstekingsniveaus, obesitas, diabetes en kanker in de maag, darmen of alvleesklier.”

Het is niet helemaal helder of het nu vooral vlees is wat ongezond is of ook andere dierlijke producten. “We hebben studies waarbij de vleesconsumptie verminderd was, maar niet nul, uitgesloten, maar wel onderzoeken meegenomen met diëten waarbij eieren en zuivel waren toegestaan. Dat blijft een van de belangrijkste beperkingen van deze en andere studies naar het onderwerp.” De onderzoeker doelt daarmee op de verschillende diëten die in elke studie werden gehanteerd, waardoor het lastig vergelijken is.

Aanpak tegen ziektes
Toch zijn de onderzoekers positief: “Onze studie evalueert de effecten van diëten zonder dierlijke producten op de gezondheid van hart en vaten en het risico op kanker, en toont aan hoe een vegetarisch dieet gunstig kan zijn voor de gezondheid en mogelijk een heel effectieve aanpak is om de kans op de twee heftigste ziektes van deze tijd te verkleinen.”