Gelovige mensen zijn niet vrijgeviger (altuïstischer) dan atheïsten – op één uitzondering na

Gelovigen zijn alleen genereuzer tegenover mensen met hetzelfde geloof, terwijl atheïsten ook hun eigen groep bevoordelen.

Scientias Vivian Lammerse 12 december 2024

Veel mensen denken dat gelovige mensen vrijgeviger zijn dan atheïsten. Dit komt deels doordat veel religies vrijgevigheid en zorg voor anderen als belangrijke waarden zien. Gelovigen worden vaak aangemoedigd om te geven aan de armen, hun gemeenschap te ondersteunen en anderen lief te hebben. In een nieuwe studie namen onderzoekers de proef op de som. Want is deze aanname eigenlijk wel gegrond?

Vrijgevigheid

Nathalie Hallin is atheïst. Haar collega Hajdi Moche is christen. Beiden werken ze aan de Universiteit van Linköping. Samen wilden ze onderzoeken of religie invloed heeft op iemands vrijgevigheid, een onderwerp waarover onderzoek tot nu toe verdeeld is en waar ook zijzelf veel over hebben gediscussieerd. Om hier een antwoord op te vinden, voerden ze drie studies uit: één in Zweden, één in de Verenigde Staten en een gecombineerde studie in Egypte en Libanon. De resultaten zijn gepubliceerd in het tijdschrift Judgement and Decision Making.

Zweedse studie

Aan de Zweedse studie deden 398 mensen mee. Ze kregen de opdracht om fictief geld te verdelen tussen henzelf en drie denkbeeldige ontvangers over zes rondes. Daarna beantwoordden ze vragen over hun religie, politieke overtuigingen en ook over persoonlijke voorkeuren, zoals favoriete hobby’s en filmgenres. In elke ronde kregen de deelnemers wat informatie over de ontvangers, zoals hun hobby’s, politieke overtuigingen of favoriete films. In één ronde werd ook religie ter sprake gebracht. De onderzoekers keken vervolgens hoe deze informatie de vrijgevigheid van de deelnemers beïnvloedde.

De uitzondering

En wat blijkt? Gelovige mensen zijn niet per se vrijgeviger dan atheïsten. In de meeste rondes gaven religieuze en niet-religieuze mensen hetzelfde bedrag. Maar er was één opvallende uitzondering: zodra de deelnemers meer te weten kwamen over de religie van de ontvangers, werd het verschil duidelijk. Gelovigen bleken in dat geval vrijgeviger dan de niet-gelovige deelnemers. Dit bleek vooral uit het feit dat ze meer geld gaven aan mensen met dezelfde geloofsovertuiging. Maar ook atheïsten bleken hun eigen groep te bevoordelen. “Ik was eigenlijk verrast”, zegt Hallin. “Het enige wat atheïsten namelijk gemeen hebben, is dat ze niet in een god geloven.”

Andere studies

Kortom, de studie toont aan dat religie een significante invloed heeft op de vrijgevigheid van mensen, vooral wanneer ze weten wat de ontvanger gelooft. De andere studies, waaraan meer dan 700 mensen uit de Verenigde Staten en zo’n 600 uit Egypte en Libanon deelnamen, bevestigden dezelfde resultaten: religie bleek de belangrijkste factor die invloed had op vrijgevigheid, waarbij deelnemers hun eigen geloofsgroep bevoordeelden.

Verschillende religies

In alle drie de studies keken Hallin en Moche ook naar verschillen in vrijgevigheid tussen verschillende religies en levensbeschouwingen. De deelnemers werden ingedeeld in drie groepen: christenen, moslims en atheïsten. De analyse toonde aan dat moslims in de Verenigde Staten genereuzer waren naar hun eigen groep dan christenen en atheïsten. Ook in Zweden waren er aanwijzingen voor dit verschil, maar het aantal moslims dat meedeed was te klein om dit met zekerheid te zeggen. In Libanon en Egypte was er echter geen verschil in de bedragen die christenen en moslims gaven. Of dit te maken heeft met verschillende culturele normen, de positie van moslims in de Amerikaanse samenleving of andere factoren is nog onzeker. In Egypte en Libanon waren er te weinig atheïsten om een betrouwbare vergelijking te maken.

Hallin en Moche vinden het opmerkelijk hoe sterk religie de vrijgevigheid en het groepsgevoel beïnvloedt. Tegelijkertijd is dit misschien wel een beetje dubbel. Het bevoordelen van de eigen groep kan namelijk onterecht lijken, al kan dit in sommige gevallen beter zijn dan helemaal geen vrijgevigheid tonen. “Er zijn echter veel manieren om genereus te zijn”, stelt Moche. “Je kunt je vrijgevigheid tonen met tijd, liefde of zorg. Of religie je specifiek oproept om met geld te geven, is iets om eens over na te denken.”

Bronmateriaal

"Religious people are not more generous – with one exception" - Linköping University