Slapende honden hebben oren op stokjes: zelfs als ze een dutje doen kunnen ze jou horen

Scientias V. Lammerse 21 september 2023

Ook al lijkt je viervoeter nog zo diep in de slaap, op het moment dat je hoest, lacht of geeuwt heeft ie dat stiekem toch in de gaten.

Honden zijn sociale en communicatief vaardige dieren. Wanneer ze iets opvallends in hun omgeving opmerken, reageren ze daar vaak sterk op. Ze spitsen bijvoorbeeld hun oren als ze een blaffende soortgenoot horen of beginnen te kwispelen als mensen ze met een hoge stem toespreken. Natuurlijk gebeurt dit allemaal wanneer honden wakker zijn. Maar een nieuwe studie suggereert nu dat ze ook geluiden verwerken terwijl ze een dutje doen.

-Advertisement-

Emoties
In de loop der jaren van domesticatie hebben honden zich naadloos in onze menselijke samenleving geïntegreerd. Ze communiceren regelmatig met zowel andere honden als met mensen. Ondertussen weten we dat honden, net als mensen, verschillend reageren afhankelijk van de emoties (positief of negatief) die ze horen. Daarnaast kunnen ze de geluiden van zowel andere honden als mensen koppelen aan bijpassende gezichtsuitdrukkingen. Bovendien heeft onderzoek aangetoond dat slaap – zowel bij honden als mensen – belangrijk is voor het verwerken van emoties en het versterken van het geheugen.

Studie
In een nieuwe studie gingen de onderzoekers een stapje verder. Ze wilden weten of honden ook verschillende reacties vertonen op prikkels met verschillende emotionele ladingen en van verschillende bronnen (mensen en andere honden), terwijl ze slapen. Waarom dit belangrijk is? “Een van de redenen waarom we deze studie uitvoerden, was simpelweg uit nieuwsgierigheid,” vertelt onderzoeker Huba Eleőd in een interview met Scientias.nl. “We wilden de manier waarop het hondenbrein werkt beter begrijpen, omdat honden een interessant nieuw diermodel vormen voor onderzoek in de niet-invasieve vergelijkende neurowetenschap.”

Geluiden
In totaal deden er aan de studie dertien honden mee, die afzonderlijk werden getest. Vlak voordat het experiment begon, gingen de honden lekker liggen voor hun dagelijkse dutje, met hun baasjes aan hun zijde. Terwijl de honden heerlijk lagen te dutten, speelden de onderzoekers verschillende geluiden af. Dit waren zowel positieve als neutrale geluiden, afkomstig van honden en mensen. Denk hierbij aan gegrom, gehijg en gejank (hondengeluiden) en gehoest, gezucht en gegeeuw (menselijke geluiden). De onderzoekers vermeden geluiden met extreem negatieve emoties om te voorkomen dat de honden wakker zouden schrikken. Elk geluidsfragment duurde één seconde en werd op een constant volume afgespeeld.

Elektroden
Vervolgens mat het onderzoeksteam de neurale reactie met behulp van elektroden die op de kop waren geplaatst. Gedurende de metingen werden kleine elektrische stroompjes die door de hersenen lopen gedetecteerd en vastgelegd. Dit is een niet-invasieve, pijnloze en relatief eenvoudige manier om informatie te verkrijgen over de elektrische activiteit van de hersenen.

Een hond doet een lekker middagdutje, terwijl onderzoekers met behulp van elektroden die op de kop zijn geplaatst de hersenactiviteit meten. Afbeelding: Scientific Reports (2023)

Neurale reactie
De studie leidt tot een interessante ontdekking. Zo blijkt dat zelfs als honden slapen, ze geluiden uit hun omgeving oppikken en verwerken. “De verschillende geluiden leidden zelfs tot aanzienlijk verschillende patronen van hersenactiviteit,” legt Eleőd uit. “Dit laat zien dat de hersenen van de honden anders reageren wanneer ze bijvoorbeeld een mens horen in vergelijking met het geluid van een andere hond.”

Veelbetekenend
Kortom, honden reageren op geluiden, zelfs als ze in een diepe slaaptoestand verkeren. En dat is eigenlijk best opmerkelijk. Niet alleen kunnen ze slapend verschillende geluiden herkennen, ze kunnen zelfs onderscheiden wie dit geluid maakt én of het een positief of neutraal geluid is. “Dit lijkt op hoe het menselijk brein geluiden kan verwerken terwijl iemand slaapt,” stelt Eleőd. Volgens hem zijn de bevindingen dan ook veelbetekenend. “Deze ontdekking is belangrijk, omdat het de eerste keer is dat we bewijs hebben gevonden dat honden tijdens hun slaap aan complexe geluidsverwerking doen,” aldus Eleőd.

Oren op stokjes
Een prangende vraag is natuurlijk waarom slapende honden ‘oren op stokjes’ lijken te hebben. Wat is het doel hiervan? “Het vermogen om signalen tijdens de slaap te verwerken, is in feite een hele nuttige eigenschap,” licht Eleőd desgevraagd toe. “Het stelt dieren namelijk in staat om alert te blijven voor mogelijke gevaren, zelfs terwijl ze slapen.” En dat is zeker in het geval van zoogdieren belangrijk. Zoogdieren brengen namelijk een aanzienlijk deel van hun leven slapend door. Het vermogen om prikkels uit hun omgeving te verwerken, niet alleen wanneer ze wakker zijn maar ook tijdens de slaap, is essentieel om te kunnen overleven. “Hoewel veel dieren waarschijnlijk over deze eigenschap beschikken, is dit vanwege technische uitdagingen nog niet uitgebreid bestudeerd,” vervolgt Eleőd. “Wel weten we dat mensen in staat zijn om emotionele geluiden te verwerken, zelfs als we diep slapen. Sterker nog, bepaalde delen van de hersenen die betrokken zijn bij emoties zijn zelfs actiever tijdens de slaap dan wanneer iemand wakker is.”

De resultaten van het onderzoek, gepubliceerd in het prestigieuze vakblad Scientific Reports, vergroten ons begrip van de manier waarop honden informatie in hun hersenen verwerken en leggen een basis voor toekomstig onderzoek op dit gebied. “Deze bevindingen openen de deur naar tal van mogelijke onderzoeksrichtingen,” merkt Eleőd op. “We zouden bijvoorbeeld de hersenreacties van honden kunnen meten wanneer ze luisteren naar verschillende soorten geblaf, opgenomen in diverse sociale situaties.” Maar dat is zoals gezegd stof voor vervolgonderzoek. Voor nu hebben de onderzoekers aangetoond dat zelfs wanneer jouw hond helemaal van de wereld lijkt, hij jou stiekem toch in de gaten houdt. Dit suggereert dat hun gehoorzame en zintuiglijke systemen enigszins actief blijven, zelfs wanneer ze heerlijk opgekruld in hun mandje liggen te dommelen.