Stop uw kinderen de hele dag door in de gaten te houden: bent u ook een helicopterouder?

Hoe helikopterouders de ontwikkeling van hun kind belemmeren (zonder dat ze het zelf doorhebben)

Scientias J.Kras 16 oktober 2023

We voeden onze kinderen graag in alle vrijheid op. Ze moeten de kans krijgen om zichzelf – zonder ouderlijk toezicht – te ontwikkelen, vinden we. Maar in de praktijk blijkt dat lastig: veel ouders houden hun kroost het liefst de hele dag in de gaten. Deze helikopterouders hebben dat lang niet altijd door van zichzelf.

Zelf op de fiets naar een vriendje of thuisblijven zonder ouders, het moet kunnen als kinderen een jaar of 10, 11 zijn. Sterker nog, het is goed voor ze, menen we, want zo kunnen ze zelfstandig worden. Toch mogen die kinderen een stuk minder zelf doen dan je zou verwachten. De helikopterouder zit er namelijk bovenop, blijkt uit nieuw onderzoek van de University of Michigan. “Er zit een aanzienlijk gat tussen de mening van ouders over het stimuleren van de onafhankelijkheid van hun kinderen en wat ze daadwerkelijk hun kinderen toestaan om zonder supervisie te doen”, vertelt onderzoeker Sarah Clark. “Dit betekent dat sommige ouders kansen missen om hun kinderen te begeleiden in autonome taken en onbedoeld de ontwikkeling van hun kinderen belemmeren als het gaat om onafhankelijkheid en probleemoplossend vermogen.”

Ouders willen wel maar durven niet

Vier van de vijf ouders van kinderen tussen de 9 en 11 jaar waren het ermee eens dat het goed is voor kinderen om vrije tijd te hebben zonder ouderlijke supervisie. Maar er zijn een stuk minder ouders die zeggen dat hun kind ook daadwerkelijk dingen doet zonder de aanwezigheid van een volwassene, blijkt uit de studie onder meer dan duizend ouders.

Ongeveer drie op de vijf ouders lieten hun kind alleen thuis voor maximaal een uur. De helft gaf aan dat hun kind weleens gescheiden van hen een product in een ander deel van de supermarkt ging pakken. Minder dan de helft liet hun kind in de auto wachten terwijl ze zelf snel een boodschap deden. Ook wandelde of fietste minder dan de helft van de kinderen zelf naar het huis van een vriend of speelde zelf in het park. En minder dan een zesde van de ouders liet hun kinderen zelfstandig langs de deur gaan voor bijvoorbeeld trick-or-treat.

Zorgen zijn logisch

De belangrijkste reden waarom ouders zo terughoudend zijn om hun kinderen iets alleen te laten doen, laat zich raden: veiligheid. Maar ook dat is tegenstrijdig: meer dan de helft is bang dat een kwaadwillend persoon hun kind volgt of bang maakt, terwijl slechts 17 procent aangeeft dat hun buurt niet veilig is voor kinderen alleen. “Tot op zekere hoogte is het normaal om je zorgen te maken over je kind. Maar sommige ouders beperken de onafhankelijke activiteiten van hun kinderen door wat ze lezen in de media, zelfs als dat soort dingen zelden gebeurt en ook niet kan worden voorkomen”, stelt Clark.

Ze adviseert ouders om stapje voor stapje hun kinderen meer vrijheid te geven. “Ouders kunnen zichzelf geruststellen door kleine stapjes te nemen en bijvoorbeeld hun kind eerst eens alleen te laten spelen met een vriendje op een bekende openbare plek. Gesprekken vooraf en achteraf kunnen ouders helpen beoordelen of hun kinderen het belang begrijpen van het volgen van veiligheidsregels”, legt ze uit.

Bang voor kritiek

Sommige ouders denken ook dat hun kinderen er nog niet klaar voor zijn om dingen alleen te doen, ook al hebben ze er wel de leeftijd voor. En ongeveer 10 procent denkt dat anderen hen een slechte ouder vinden als ze hun kind zonder toezicht laten spelen. Het is ook niet zo gek dat ze dat denken: een kwart van de ondervraagden heeft kritiek geuit op een andere ouder en 13 procent heeft zelf kritiek gehad, omdat ze niet goed op hun kind letten. “Ouders worden beïnvloed door de huidige ‘schuldcultuur’. Ze verwachten dat ze kritiek krijgen als er iets met hun kind gebeurt”, aldus Clark.

De onderzoekers keken niet alleen naar ouders van kinderen tussen 9 en 11 jaar maar vroegen hen ook naar de vrijheden van hun 5- tot 8-jarigen. Ook daar bleek sprake van een discrepantie. Bijna driekwart gaf aan het belangrijk te vinden dat hun kind dingen zelf doet, maar minder dan de helft van deze ouders zegt dat dit ook echt gebeurt. Het gaat dan om dingen als eten bestellen in een restaurant, met onbekende volwassenen praten, bepalen hoe ze het zakgeld uitgeven of hun eigen eten klaarmaken. Ouders denken dat hun kinderen nog niet groot genoeg zijn voor dat soort dingen, dat het te lang duurt of niet gebeurt zoals de ouders het willen.

Zelfstandigheid is belangrijk

Clark benadrukt dat juist de basisschooltijd een belangrijke fase is om onafhankelijkheid te ontwikkelen onder begeleiding van de ouders. “Zelfstandig worden is een voortdurend proces waarbij kinderen steeds een beetje meer vrijheid krijgen, met ouders die er zijn om hen vaardigheden te leren en te helpen begrijpen wat de consequenties zijn van hun keuzes”, legt ze uit.

“Als kinderen meer ervaring krijgen met bepaalde taken, leren ze dat ze de verantwoordelijkheid hebben om die taken zelf te doen. Onderzoek toont aan dat het aanmoedigen van zelfstandigheid goed is voor het zelfvertrouwen, de veerkracht, het probleemoplossend vermogen en de psychische gezondheid van een kind.

Wees dus geen helikopterouder en laat je kinderen langzaam steeds meer dingen alleen doen, het is goed voor ze.