Jij hoort er ook bij omdat je een beperking hebt

Betrek mensen met een beperking erbij, maar niet omdat het moet

Radboud Recharge

20 mei 2022

Hoe gaan we als samenleving om met mensen met een handicap? En wat kan de Radboud Universiteit doen om een inclusieve omgeving te vormen? Orthopedagoog Nienke Peters-Scheffer is gespecialiseerd in ontwikkelingsproblemen en beperkingen. Vanuit die kennis ziet ze kansen voor de universiteit. ‘We willen allemaal een betekenisvol leven leiden.’

Bij de opleiding Pedagogische wetenschappen, waar Nienke Peters-Scheffer doceert, zijn er regelmatig gastcolleges van mensen met een fysieke of verstandelijke beperking. ‘We vinden het belangrijk dat onze studenten leren over ontwikkelingsproblemen en beperkingen en via de gastcolleges ontmoeten ze mensen met een handicap’, stelt ze. Toch is het opmerkelijk dat gastcolleges nodig zijn om deze ontmoetingen te realiseren. ‘Het is tekenend voor de geringe zichtbaarheid van mensen met een beperking aan de universiteit.’

Daarom was Peters-Scheffer aangenaam getroffen door het initiatief van wetenschappers Wim de Jong en Nynke van den Boomen om disability onderdeel te maken binnen het thema diversiteit en inclusie op de Radboud Universiteit. Peters-Scheffer noemt praktische verbeterpunten zoals betere toegankelijkheid van de campus en lichtinstellingen in gebouwen die minder belemmerend zijn voor slechtzienden. Daarnaast hoopt ze op een denkomslag. ‘We willen allemaal een betekenisvol leven, waarin we groei doormaken, mooie ervaringen opdoen en oprechte relaties aangaan. Een universiteit waar zo veel uiteenlopende taken te vervullen zijn en waar toch al veel open, nieuwsgierige mensen rondlopen, lijkt me bij uitstek een plek waar mensen, beperking of geen beperking, kunnen floreren.’

Flirttraining

Peters-Scheffer wijst op haar werk voor Driestroom, een organisatie die mensen met een beperking helpt om op eigen niveau en op eigen tempo mee te doen in de maatschappij. Haar studenten lopen er geregeld stage. ‘Ze helpen met de meest uiteenlopende dingen: van leren reizen met het OV tot flirttraining. Het mooiste verhaal vond ik van een student die een jongen stap voor stap hielp om zelfstandig naar zijn familie te kunnen wandelen. Die jongen woonde in de buurt onder begeleiding. Dat hij zijn familie zelf kon komen opzoeken betekende heel veel voor hem.’

Waar de studenten waardevolle ervaring in het werkveld opdoen, worden de mensen met een beperking geholpen bij concrete vragen. Ondertussen doen beiden waardevolle contacten op. ‘Er is nu een promovenda die onderzoekt welke factoren bijdragen aan een betekenisvol leven, maar we weten eigenlijk al dat de dingen die mensen écht belangrijk vinden heel vergelijkbaar zijn. Daarbij maakt het echt niet uit of je een beperking hebt.

Verwachtingsvolle acceptatie

Mensen met een beperking bij je organisatie betrekken is goed, maar het betekent niet dat ze overal koste wat kost aan werk moeten komen. ‘De laatste twee decennia voerde het zogenaamde burgerschapsparadigma de boventoon. In deze denkwijze zijn mensen met een beperking in eerste plaats burgers met dezelfde rechten én plichten als mensen zonder beperking.’ Hoewel deze denkwijze voortkwam uit de goede bedoelingen om iedereen gelijk te behandelen, bleek het voor veel mensen met een beperking onhaalbaar om mee te komen. ‘Je kan werkgevers moeilijk verplichten om mensen met een beperking aan te nemen. In sommige omgevingen gaat dat nou eenmaal lastig, bijvoorbeeld als politieagent op straat. Zo kun je ook niet verwachten dat iemand met een verstandelijke beperking zelfstandig onderzoek doet of lesgeeft op de universiteit.’

Sinds een jaar of vijf is het waardigheidsparadigma in opkomst, waarbij acceptatie en een verwachtingsvolle houding centraal staan. ‘In deze denkwijze ligt de nadruk op wat mensen wel kunnen en waar ze energie van krijgen.’ Daar ziet Peters-Scheffer volop kansen voor de Radboud Universiteit. ‘Een fysieke beperking hoort een wetenschappelijke carrière niet in de weg te staan, maar ook voor mensen met een verstandelijke beperking zijn er allerlei mogelijkheden. In de horeca, als ervaringsdeskundige bij colleges of buiten werken op onze mooie, groene campus. Hoe mooi is het als iedereen, ongeacht een eventuele beperking, mee kan doen én betekenisvolle ervaringen opdoet. Dan zijn gastcolleges en stages ook niet meer nodig om elkaar te ontmoeten.’