Humans gedragen zich sadistischer als ze zich vervelen

Research Digest Amma Young 12 januari 2022
People behave more sadistically when they’re bored

Sadisme - anderen schade toebrengen voor hun plezier - wordt vaak gezien als een 'donkere' persoonlijkheidskenmerk, naast bijvoorbeeld narcisme of psychopathie. Onderzoek naar wat iemands sadistische neigingen naar voren kan brengen, heeft uitgewezen dat zelfs het bekijken van afbeeldingen van verwondingen dit kan doen. Maar nu onthult een nieuw artikel een factor waarvan de onderzoekers concluderen dat deze een "cruciale maar over het hoofd geziene" rol speelt bij het bevorderen van sadistisch gedrag: eenvoudige verveling.

We weten al dat verveelde mensen zichzelf elektrische schokken zullen geven om hun onderstimulatie te verlichten. Dit nieuwe werk suggereert dat de bereidheid om kwaad te doen als er niets anders te doen is, zich ook uitstrekt tot het kwetsen van andere mensen - en dit gold zelfs voor degenen die laag scoorden op een algemene sadismeschaal. Het is niet bepaald een opbeurende boodschap over de mensheid. Maar, zo stellen de auteurs, het zou kunnen leiden tot nieuwe benaderingen om sadisme op scholen, het leger en andere instellingen te voorkomen.

Stefan Pfattheicher van de Universiteit van Aarhus en collega's rapporteren in totaal 9 onderzoeken in het Journal of Personality and Social Psychology: Interpersonal Relations and Group Processes. In de eerste hebben 1.780 mensen uit de VS, Duitsland en Denemarken persoonlijkheidsbeoordelingen en schalen voltooid die de neiging tot verveling in het dagelijks leven en sadistische neigingen maten. Ze gaven aan in hoeverre ze het eens waren met uitspraken als 'Veel dingen die ik moet doen zijn eentonig en repetitief' en 'Ik zit vaak met 'losse eindjes', niet wetend wat ik moet doen'. En ze rapporteerden of ze 'opzettelijk gemeen' waren geweest tegen mensen op de middelbare school, en bijvoorbeeld genoten van het kwetsen of vernederen van andere mensen. De resultaten lieten zien dat meer alledaagse verveling geassocieerd was met meer sadisme.

Het team onderzocht vervolgens verveling en sadisme in verschillende specifieke settings. In een onderzoek onder Amerikaans militair personeel ontdekte het team dat sadistisch gedrag jegens andere soldaten verband hield met meer verveling tijdens militaire dienst. Evenzo bleek uit een onderzoek naar internetgedrag dat online trollen gepaard ging met meer verveling in het dagelijks leven. Ten slotte werd in een onderzoek naar kinderopvang aan ouders die in de VS, Canada en het VK woonden gevraagd of ze het soms leuk vonden om grappen te maken ten koste van hun kind, of er zelfs van genoten om hun kind fysiek pijn te doen. Het team ontdekte dat wanneer sadisme tijdens de kinderopvang plaatsvond, dit eerder werd gemeld door ouders die zich verveelden terwijl ze voor hun kinderen zorgden. Deze studie "wijst op een mogelijke oorzaak van kindermishandeling die tot nu toe niet in empirisch onderzoek is overwogen", schrijven ze.

Een zwak punt van deze onderzoeken was echter dat ze allemaal correlatief waren en gebaseerd waren op zelfrapportage. Dus het team keek vervolgens welke invloed experimenteel opgewekte verveling zou kunnen hebben op sadistisch gedrag. Deze onderzoeken onder meer dan 4.000 mensen leverden fascinerende, maar ook verontrustende resultaten op.

In één daarvan kwamen 129 deelnemers het lab binnen, leverden ze hun telefoons in en al het andere dat zou kunnen afleiden, en werden in een hokje gestopt om ofwel een 20 minuten durende film van een waterval te bekijken (dit was bedoeld om ze zich te vervelen) of een 20 minuten durende documentaire over de Alpen. In het hokje naast hen stonden drie kopjes met een naam, elk met een made, en een aangepaste koffiemolen. De deelnemers kregen te horen dat ze tijdens het bekijken van de film de maden konden versnipperen als ze dat wilden. (In feite, als een made door de molen werd gehaald, werd deze niet geschaad). De overgrote meerderheid maalde er niets van. Van de 13 mensen die dat wel deden, zaten er 12 in de saaie videogroep. En het team vond een verband tussen wormknarsen en het melden van plezier/tevredenheid. "Op deze manier documenteren we dat verveling feitelijk sadistisch gedrag kan motiveren", schrijven ze.

In daaropvolgende experimentele online studies keken de onderzoekers hoe niveaus van onderliggend, karaktertrekkend sadisme sadistisch gedrag zouden kunnen beïnvloeden terwijl ze zich vervelen. Bij deze onderzoeken waren opnieuw deelnemers betrokken die saaie versus interessante video's bekeken, waarin ze de mogelijkheid hadden om geld af te trekken van of geld toe te voegen aan een betaling waarvan ze dachten dat deze aan een andere deelnemer zou worden gedaan. Het team ontdekte dat verveling ervoor zorgde dat deelnemers meer geneigd waren om geld te besparen, maar alleen als ze al een hoge mate van sadisme hadden. Toen er echter geen positief, prosociaal alternatief was - wanneer deelnemers de betaling alleen konden verlagen en niet verhogen - sneden verveelde individuen meer geld, of ze nu laag of hoog in karakter sadisme waren. "Opmerkelijk was dat dit zelfs het geval was als we naar de onderkant van de sadismeschaal keken", meldt het team.

In een laatste studie onderzocht het team waarom verveelde mensen zich op deze manier gedroegen, en kwam tot de conclusie dat het te maken had met een verlangen naar nieuwigheid en opwinding.

Dus wat zijn de implicaties van dit alles?

Het team accepteert dat hun onderzoek naar verveling en sadisme in de echte wereld - op internet en in militaire en kinderopvangcontexten - zelf niet kan aantonen dat verveling zeker sadistisch gedrag veroorzaakt. Maar in het licht van de resultaten van de experimentele onderzoeken - vooral de bevinding dat wanneer er niets anders te doen is, zelfs mensen die normaal niet sadistisch zijn, meer bereid zijn om anderen te straffen, blijkbaar alleen voor de kleine sensatie ervan - de resultaten suggereren dat strategieën om verveling in deze omgevingen te verminderen, ook sadistisch gedrag kunnen verminderen. "We beweren", schrijven ze, "dat het huidige onderzoek een reden is om dergelijke interventies te proberen."