Waarom is vakantie juist belangrijk voor je loopbaan?

‘Vakantie is ontzettend belangrijk voor je loopbaan’

Radboud Recharge 23 juli 2021

De drukte op Schiphol neemt weer toe, de CoronaCheck-app waarmee je de grens over kan is overbelast, en om zo snel mogelijk gevaccineerd te zijn vroegen mensen massaal een Janssen-vaccin aan. Het moge duidelijk zijn: we zijn met z’n allen ontzettend toe aan zomervakantie. Beatrice van der Heijden, hoogleraar Strategic Human Resource Managementaan de Radboud Universiteit, over waarom vakantie ook een belangrijk moment voor je loopbaan kan zijn.

Voelde het alsof je leven in sneltreinvaart voorbij ging het afgelopen jaar? Dan ben je waarschijnlijk niet de enige. Door al het thuiswerken was er meer overlap tussen werk en privé dan ooit. Nadenken over de toekomst zit er niet in, als je de hele dag door van Zoom-afspraak naar Zoom-afspraak gaat, met tussendoor hooguit een korte pauze om de kinderen te helpen.

‘We hebben het afgelopen jaar een beetje in een kramp gezeten,’ legt Beatrice van der Heijden uit. Er moest heel snel geschakeld worden naar een nieuw ritme, waar we noodgedwongen gewend aan zijn geraakt. Maar moeten we dat wel willen? ‘Het lummelmomentje tussendoor is verdwenen. Je loopt niet meer met je collega naar de koffieautomaat om bij te kletsen, en een momentje voor jezelf terwijl je bij het tankstation staat zit er ook al niet meer in.’

Tijd voor reflectie

Elke minuut in het afgelopen jaar was gefocust op het nu, en het is tijd om daarvan los te weken. ‘Reflectietijd is ontzettend belangrijk voor je loopbaan. Naast je focus op je huidige projecten, moet je ook kunnen anticiperen op de toekomstige arbeidsmarkteisen om een expert te blijven in je werk.’ Dat betekent niet dat je je zuurverdiende vakantiedagen geheel moet spenderen aan carrièreplanning, maar het kan wél een belangrijk element van je vakantieperiode vormen. ‘Je hebt regelmatig een moment van reflectie nodig. Misschien is dat voor jou tijdens de kerst, tijdens de ramadan, maakt niet uit, als je maar een langere periode hebt om de rust voor reflectie te vinden.’

Van der Heijden kijkt in haar onderzoek onder andere naar employability, de inzetbaarheid van werknemers zowel in het hier-en-nu als op de langere termijn. Ze onderscheidt daarin vijf dimensies: beroepsexpertise, anticipatie en optimalisatie, persoonlijke flexibiliteit, organisatiesensitiviteit, en balans. Als een werknemer zich op deze competenties voldoende kan versterken en ze adequaat in kan zetten, heeft dat positieve effecten op de loopbaan, zo legt ze uit.

‘Vooral voor je anticipatie en optimalisatie is vakantie heel zinvol. Het geeft je de kans om even stil te staan bij je loopbaan tot nu toe en je wensen ten aanzien van de toekomst, na te denken over wat je wil en kan ontwikkelen, en wat je moet doen om inzetbaar te blijven.’ Het afgelopen coronajaar heeft ook invloed gehad op de de dimensie van organisatiesensitiviteit, legt van der Heijden uit: ‘door het thuiswerken hebben we een beetje een isolement opgebouwd, dat levert voor veel mensen stress op. Het gebrek aan interactie zorgt ervoor dat mensen onzekerder worden. Als je alleen communiceert via chat-apps en Zoom, is het soms moeilijk in te schatten hoe mensen reageren op je werk, en hoe je staat in de organisatie.’

Maatwerk

Het is een jaar vol maatwerk geweest, zo benadrukt van der Heijden. Het is duidelijker dan ooit dat werkgevers beter niet dezelfde werkwijze van elke werknemer eisen. Individueel maatwerk is nodig om het beste uit mensen te halen. Dat wordt met name belangrijk als we straks weer wat vaker naar kantoor gaan. ‘Sommige mensen doen hun uiterste best om werk en privé te scheiden. Maar andere mensen vinden het fijn om thuis te werken, zodat ze hun werktijd zelf kunnen indelen en tussendoor wat huishoudelijk werk kunnen doen. Niets is goed of fout, de beste aanpak is de aanpak die voor jou en in samenwerking met je werkgever goed werkt. Er moet vanuit werkgevers respect en vertrouwen zijn voor hoe mensen dat zelf doen. Het feit dat we met z’n allen de boel draaiende hebben gehouden geeft aan dat mensen, indien er een goede loopbaanfit is, echt bereid zijn om heel veel te geven: ik zeg petje af, als je kijkt wat er allemaal gewoon gelukt is in het afgelopen jaar.’

Adviezen zoals ‘stuur geen mails in het weekend’ zijn aan van der Heijden overigens niet besteed. ‘Liever zou ik mensen aanraden ‘Stuur een mail op het moment dat jij rustig en ongestoord kunt en wilt werken, ook als dat buiten de reguliere kantoortijden is. Maar verwacht dan niet dat de ander dan ook meteen reageert, zorg nog steeds dat je op gezette tijden je rust neemt. De rigide 9-tot-5-mentaliteit kan voor sommige mensen juist een enorm obstakel zijn. Dat doet geen recht aan de idiosyncrasie van ons allemaal. Als iemand het prettig vindt om in het weekend alvast wat mailtjes te sturen om met een gerust hart de volgende werkweek te beginnen, geef elkaar daar dan de ruimte voor.’

Maar dat betekent niet dat we allemaal 24 uur per dag aan moeten staan, klaar om te werken. Juist niet: ‘Spreek duidelijk de verwachtingen naar elkaar uit. Als ik bijvoorbeeld wat tijd over heb en iets eerder op papier zet, doe ik dat bewust om dingen vooruit te kunnen plannen en om anderen meer tijd te geven. Ik laat m’n collega’s weten dat ze het moeten oppakken als ze tijd hebben, en dat de deadline pas over een paar weken is. Dat geeft mij rust omdat ik het werk kan doen op het moment dat het beste voor mij uitkomt, en mijn collega’s ook. Ik zie vaak een opeenstapeling van werkdruk, juist omdat mensen in mijn ogen onvoldoende vooruit plannen. Geef daar als leidinggevende sturing aan, en geef elkaar duidelijkheid over de verwachtingen, maar zorg dat er ruimte en flexibiliteit blijft voor het individu en elkaars voorkeuren in werkwijzen.’

Actieve vakantie

Zelf is van der Heijden een fervent reiziger. Op vakantie zoekt ze bewust situaties op die zo min mogelijk op de dagelijkse werkzaamheden lijken. ‘Ik wil breken met wat ik normaal doe, nieuwe mensen en nieuwe culturen ontdekken. Voor mij geen ketens of resorts, maar kleine hotels bij de lokale bevolking. En ik zit in m’n werk al de hele dag te praten en te schrijven, dus op vakantie vind ik het fijn om juist heel actief en lichamelijk bezig te zijn. Ik sta vroeg op, en kan dan gerust een hele dag een nieuwe stad of natuurgebied te voet verkennen.’

Maar: dat betekent niet dat ze dergelijke vakantieplannen voor iedereen zou aanraden. Want ook hier geldt dat de wensen, behoeftes en eigenaardigheden van het individu voorop moeten staan. Van der Heijden: ‘Het allerbelangrijkste van vakantie is dat je niet geprogrammeerd bent, maar dat je zelf heel bewust keuzes maakt. Wil je twee weken helemaal niets doen, uitslapen en lummelen? Plan het voor jezelf, doe het bewust, en laat je niet van de wijs brengen door wat anderen graag in hun vakantie doen.’