'Werkgever weet nog te weinig over duurzame inzetbaarheid’

Radboud Recharge 1 juli 2021

Een promotie of reorganisatie, de geboorte van een kind, het overlijden van een dierbare, een verhuizing, nieuwe baan of echtscheiding en ook de coronapandemie is er een: een grote levensgebeurtenis. Universitair docent Karen Pak onderzoekt hoe personeelsbeleid positief kan bijdragen aan de duurzame inzetbaarheid van werknemers die zo’n life event meemaken.

'Zowel privé als op het werk maakt elke werknemer een aantal grote levensgebeurtenissen mee die impact hebben op haar of zijn welbevinden en functioneren. Ik gebruik vaak het beeld van een batterij; die kan worden opgeladen, maar ook leeglopen. Om dat laatste te voorkomen, kunnen we putten uit een aantal hulpbronnen: eigenschappen die je helpen je doelen te behalen, nieuwe dingen te leren en om te gaan met de eisen die aan je worden gesteld. Denk hierbij bijvoorbeeld aan je fysieke en mentale gezondheid, je sociale netwerk, je vakmanschap, de mate van autonomie in je werk en de steun die je ervaart van je leidinggevende.'

'Doet zich nu een grote levensgebeurtenis voor, positief of negatief, dan kan dat veranderingen teweegbrengen in je arsenaal aan hulpbronnen. Een onverwachte promotie geeft bijvoorbeeld een boost aan je zelfvertrouwen, terwijl het verlies van je partner kan leiden tot grote somberheid en een afname van je veerkracht. Goed personeelsbeleid kan eraan bijdragen dat werknemers zich in de periode rondom een life event gemotiveerd voelen om door te werken – waarbij een sleutelrol is weggelegd voor HR-managers en leidinggevenden.'

Ontzien of ontwikkelen?

Pak vertelt dat werknemers vaak heel goed weten waaraan zij behoefte hebben in geval van een grote levensgebeurtenis. 'Maar zij zijn lang niet altijd bekend met alle mogelijkheden binnen de organisatie. En omdat veel leidinggevenden geen P&O- of HR-achtergrond hebben, weten zij vaak ook niet precies wat er aan interventies en instrumenten beschikbaar is om werknemers bij hun inzetbaarheid te ondersteunen. De eerste belangrijke stap is daarom: ga het gesprek aan over behoeften en mogelijkheden, deel de nodige informatie met elkaar.'

Een grote levensgebeurtenis waar werkgevers geregeld op moeten inspelen, is het pensioen. Traditioneel zijn zij geneigd werknemers die de pensioenleeftijd naderen, te ontzien. Uit onderzoek blijkt echter dat dit niet effectief is. In haar PhD thesis legt Pak uit dat mensen die in hun privéleven een grote levensgebeurtenis meemaken, op het werk graag (tijdelijk) enigszins ontzien worden. Werknemers die een levensgebeurtenis op het werk meemaken, voelen daarentegen juist de behoefte om hun kwaliteiten te benutten of verder te ontwikkelen. In die wetenschap doen werkgevers er dus goed aan hun aanstaande pensionado’s te blijven activeren en stimuleren. In de praktijk is dat echter nog geen gemeengoed.

'Over ouderen leven veel vooroordelen: ze zouden traag zijn, niet meer kunnen en willen leren, zich om de haverklap ziekmelden, … Ook al zijn die stereotyperingen in meerdere onderzoeken ontkracht, nog altijd zetten veel werkgevers in op meer vrije uren, ontheffing van deelname aan trainingen en het schrappen van taken. Zonde, want veel 60-plussers willen graag doorwerken. Geef ze die kans, koppel jongere en oudere collega’s aan elkaar, laat ze meer samenwerken en heen en weer van elkaar leren, maak dankbaar gebruik van ieders kennis en ervaring. Zet hulpbronnen kracht bij en verstevig zo de inzetbaarheid van je personeel.'

Urgent thema

Werknemers duurzaam inzetbaar houden is een urgent maatschappelijk thema. Pak: 'Kijk alleen al naar de oplopende personeelstekorten in ICT, zorg en onderwijs. Om het tij te keren is jonge aanwas nodig én moet er stevig ingezet worden op het langer doorwerken van oudere werknemers. Hoe daaraan met goed personeelsbeleid een positieve draai gegeven kan worden, is nog onderbelicht. Daar is echt nog een wereld te winnen.'

Het onderzoeksterrein van Pak is groot, net als haar gedrevenheid en enthousiasme. 'Ik ben ook heel benieuwd naar wat de impact zal zijn van de coronapandemie, een life event van ongekende omvang waar iedereen mee te maken heeft. Hoe werkt die door? Jonge ouders vonden bijvoorbeeld het thuiswerken in combinatie met thuisonderwijs aan hun kinderen enorm belastend, terwijl oudere werknemers redelijk goed met deze verandering lijken om te gaan. Hier toont zich een belangrijk verschil in hulpbronnen. Welk gedachtenproces maakt dit bij mensen los over de invulling van hun werk en leven? Welke veranderingen brengen die teweeg en hoe spelen werkgevers hierop in? Een aantal van mijn studenten heeft hier onlangs wat eerste interviews over afgenomen in hun eigen netwerk. Die data ga ik in de zomer bestuderen. Leuk! Ik ben nog wel een tijdje zoet.'

Meer gemotiveerd en vol energie in werk-privésituatie?