BEWEZEN "Investeer in gendergelijkheid en zo lever je beter werk dan andere organisaties"

‘Gelijke kansen voor iedereen? Nou, nee dus’

RADBOUD RECHARGE YVONNE BENSCHOP VRIJDAG 23 APRIL 2021

De positie van vrouwen is significant verbeterd als je die vergelijkt met die van de generatie van onze moeders en grootmoeders. Dat is het historische perspectief. Maar steek je anno 2021 de thermometer in een heleboel organisaties, dan zie je doorgaande ongelijkheid: mannen aan de top, salarisverschillen, ongelijke contracten, voornamelijk vrouwen in deeltijdbanen. ‘En realiseer je goed: er is geen wet die deze dit voorschrijft, hè, je kunt ook anders organiseren.’ Een interview met hoogleraar Organizational Behavior (Radboud Universiteit) Yvonne Benschop over gendergelijkheid en diversiteit.

Het kan anders, het moet anders. Maar waar begint dat?

‘Bij het besef dat organisaties niet alleen economische, maar ook sociale verantwoordelijkheid dragen. Organisaties moeten nadenken over de functie van gender en diversiteit. Over de posities van mannen en vrouwen en mensen die zich non-binair identificeren. Over onderliggende betekenissen van mannelijkheid en vrouwelijkheid. En over hoe die betekenissen doorwerken in hun organisatiestructuur en -cultuur. In veel organisaties is de normwerknemer nog altijd een witte, fitte man die, niet belast met zorgtaken, volledig voor zijn werk kan gaan. Die bias zit gelijkheid, diversiteit en inclusie in de weg.’

Terwijl we Nederland toch graag beschouwen als heel modern.

‘We zijn traditioneler dan we denken. Kijk alleen al naar al die moeders die parttime werken om er na school voor de kinderen zijn en daardoor niet financieel onafhankelijk zijn. ‘Daar kiezen ze toch zelf voor’, wordt vaak gezegd. Maar is dat zo? Onze culturele normen bestendigen een traditioneel rollenpatroon met ouderwetse schooltijden en een anderhalf verdienersmodel. In België, Frankrijk en Denemarken hebben ouders deze last niet. Opvang is er betaalbaar en wordt bovendien hoog gewaardeerd als professionele begeleiding bij de ontwikkeling van het kind.’

Je bent medeauteur van een boek over postfeminisme. ‘Post’ heeft hier niet de betekenis van ‘voorbij’, begrijp ik.

‘Nee, inderdaad. Postfeminisme verwijst naar het geloof dat de emancipatie voltooid is en dat feministische waarden van keuzevrijheid en zelfbeschikking gerealiseerd zijn. Het neoliberale denken doet ook een duit in dat zakje. Als de carrière van een vrouw niet van de grond komt, ligt het aan haar, niet aan het systeem. Er zijn immers kansen genoeg voor iedereen, klinkt het dan. Nou, nee dus. Vrouwen hebben niet dezelfde mogelijkheden als mannen en daar dragen ze niet zelf de verantwoordelijkheid voor.’

Nog altijd niet. Zakt de moed je soms niet in de schoenen?

‘Nee, daarvoor zijn we in Nijmegen veel te goed bezig. Met ruim 30 procent vrouwelijke hoogleraren geven we als faculteit het goede voorbeeld. De Radboud Universiteit is bovendien Nederlands grootste hotspot voor onderzoek naar gender en diversiteit en ook internationaal gooien we hoge ogen. Ik vind het geweldig om studenten op te leiden in dit vakgebied en samen met hen en vele collega’s een bijdrage te leveren aan een eerlijkere samenleving.’

‘Zo maak ik samen met docent en onderzoeker Inge Bleijenberg en twee recent gestarte promovendi deel uit van G-versity, een groot Europees onderzoeksnetwerk. In samenhang bestuderen we de komende jaren welke achtergrondfactoren significant zijn in de onderwijs- en arbeidsmarktcarrières van mannen en vrouwen, waarbij we uitsplitsen naar sekse en gender. De kennis die we opdoen, vertalen we ook naar praktische trainingen, workshops, instrumenten en richtlijnen, zodat organisaties er in hun eigen praktijk zelf mee aan de slag kunnen. Daar houd ik me in Nederland ook al jarenlang mee bezig. Kennis verspreiden, mensen confronteren met hun – bewust en onbewust – rigide opvattingen en patronen, laten zien hoe ongelijkheid ingebakken zit in organisatiestructuren, en daar ook maatregelen en oplossingen voor aanreiken. Dat is hoe we kunnen bijdragen aan maatschappelijke verandering.’

Waar denk jij aan bij ‘Winst zonder verlies’?

‘Aan de kracht van diversiteit en gendergelijkheid. Onderzoek heeft meer dan eens aangetoond dat organisaties die erin slagen om ambities en doelen op het gebied van gender en diversiteit waar te maken, beter werk leveren. Meer perspectieven, meer bereik, meer creativiteit, meer talent dat daar weer op afkomt. Als het goed gemanaged wordt, werken de leden van diverse teams beter samen, hebben ze het leuker met elkaar en zijn ze bovendien trots op hun verscheidenheid. Winst aan alle kanten dus.’