Help thuiswerkers dat ze niet te veel werken met deze tips
Ondersteuning voor meer overzicht, motivatie en energie
The Lab of Life voor volwassenen
The Lab of Life voor studenten
The Lab of Life voor scholieren
‘t risico is dat we thuis niet te weinig, maar te veel werken’
Radboud Recharge 5 juni 2020
Veel werkgevers waren er jarenlang huiverig over: werknemers die op grote schaal vanuit huis werken. Door de coronacrisis wordt in rap tempo bewezen dat productiviteit echt geen probleem hoeft te zijn voor thuiswerkers. Wel moeten we maatregelen treffen om toenemende stress te bestrijden en mogelijke genderongelijkheden te voorkomen. Dat zeggen Sabine Geurts en Debby Beckers, onderzoekers van het Behavioural Science Institute die onderzoek doen naar thuiswerken in coronatijden.
Sabine Geurts is hoogleraar Arbeids- en Organisatiepsychologie, Debby Beckers is universitair hoofddocent in hetzelfde veld. Beide doen vanuit het Behavioural Science Institute van de Radboud Universiteit onderzoek naar werk, werktijden, stress en herstel. Tot voor kort werd daarbij vooral gekeken naar de werksetting binnen organisaties en het woon-werkverkeer, maar toen de coronacrisis uitbrak, besloten ook zij snel te schakelen. Sinds maart wordt immers op ongekende schaal thuis gewerkt. Werkgevers, die aanvankelijk huiverig waren voor thuiswerken, accepteren het nu - en niet enkel schoorvoetend of tegen wil en dank. Zeker nu ze veelal merken dat het in de praktijk goed gaat.
Misschien wel iets té goed, zelfs. ‘Veel mensen hebben nu plots maximale zeggenschap over hun werk- en privétijd. Ze moeten nu zelf de discipline opbouwen om daar verantwoord mee om te gaan, dat ze voldoende pauzes nemen en niet alleen voor maximale productiviteit gaan’, merkt Geurts op. Beckers voegt toe: ‘Het risico lijkt nu niet dat mensen te weinig doen, maar dat ze juist te lang met werk bezig blijven. Het verschil tussen je werkplek en privéplek is veel kleiner geworden, zeker als je klein behuisd bent. Als je niet uitkijkt word je overal geconfronteerd met je werk en is er geen ruimte meer waar je echt even kunt terug- of uitschakelen. Ook de terugschakelmomenten die voorheen op een redelijk natuurlijke manier in een werkdag zaten, bijvoorbeeld als je even een kop koffie haalde met een collega, verdwijnen nu opeens.’
Bestook je collega’s niet buiten werktijd
Leidinggevenden kunnen een belangrijke rol spelen in gezond werkgedrag thuis, legt Geurts uit. ‘Het is als leidinggevende belangrijk om je werknemers te attenderen op het belang van pauzes nemen en het scheiden van werk en privé. Dat begint door zelf een cultuur te creëren waarin we elkaar in privétijd niet bestoken met werkgerelateerde e-mails en app-contact. Verstuur bij voorkeur geen e-mails tijdens de vrije avonden en weekenden, zodat niet (onbedoeld) de verwachting ontstaat dat er in de avonduren of op zondag ook gereageerd moet worden.’
Hoewel agenda’s bij sommige werknemers al vol zitten met videovergaderingen, is het volgens Beckers belangrijk om ook regelmatig informele contactmomenten in te plannen. ‘Digitaal ontspannen is belangrijk. Op kantoor blaas je ook stoom af met korte gesprekken bij de koffieautomaat. Digitaal is het natuurlijk niet hetzelfde, maar ontspannen en loslaten blijft essentieel.’ Een massale, virtuele groepsborrel kan echter even wennen zijn, zeker omdat maar één iemand tegelijk kan praten. Daardoor raken sommige werknemers misschien ondergesneeuwd. ‘Let als leidinggevende daarom ook bij zulke informele momenten op. Als je ziet dat het voor sommigen lastig is, benader ze dan later nog even in een-op-een gesprekje. Zorg dat je actief benadrukt dat je er voor ze bent, en laat ze weten dat ze zichzelf niet teveel druk moeten opleggen.’
Let ook zelf op je grenzen
Het is voor werknemers wel zaak ook zelf goed op te letten. Geurts: ‘Let op je eigen grenzen, communiceer ze naar anderen en plan bewust niet-werktijd in. Spreek met jezelf af: is mijn laptop dichtgeklapt, dan check ik ook op andere apparaten niet even tussendoor de mailbox.’ Probeer in je vrije tijd voor positieve herstelmomenten te gaan, bij voorkeur activiteiten die niet te veel op je werk lijken. Dat kan bijvoorbeeld een korte wandeling in de pauze zijn, de natuur opzoeken in het weekend, muziek maken of luisteren, of gewoon een avond lekker op de bank een boek lezen of een mooie film kijken. ‘Alle activiteiten die bij jou positieve emoties oproepen, vormen een sterk wapen tegen negatieve emoties, zorgen voor afleiding, helpen zaken te relativeren en dragen bij aan een breder perspectief en het denken in oplossingen in plaats van obstakels.’
Als door de coronacrisis het werk juist wegvalt of even stil ligt, dan zijn er ook mogelijkheden om daar wat aan te doen. ‘Sommige mensen hebben het misschien minder druk, maar ervaren wel druk’, legt Beckers uit. ‘Bijna niemand vindt het prettig om langdurig duimen te draaien. Overleg met collega’s over het herverdelen en opsplitsen van taken en laat aan je leidinggevende zien dat je mee wil denken en bereid bent om in te springen’.
Beide onderzoekers waarschuwen ook voor genderongelijkheden die kunnen ontstaan door het thuiswerken. Daarvoor verwijzen ze onder andere naar de eerste resultaten van een onderzoek dat ze in samenwerking met onderzoekers van de Universiteit Utrecht en de Universiteit van Amsterdam hebben uitgevoerd. Geurts: ‘Bij gezinnen met ouders zien we dat zowel vaders als moeders meer huishoudelijke en zorgtaken op zich zijn gaan nemen sinds het thuiswerken. Maar vrouwen namen voor de crisis al meer huishoudelijke en zorgtaken op zich, en die ongelijke verdeling blijft nu grotendeels in stand. Moeders zijn dus nóg meer gaan doen, in sommige gevallen in combinatie met een veeleisend vitaal beroep. Het iets grotere aandeel van vaders aan de thuistaken tijdens de coronacrisis, stemt echter voorzichtig optimistisch.’
Voorsorteren op risico’s
Sommige politieke partijen willen het recht op thuiswerken verankeren en in de wet vastleggen. ‘Dat klinkt als een prachtige maatregel, maar die kan ook ongewenste bijeffecten hebben. Kijk niet alleen met een tunnelvisie naar de voordelen, maar denk ook goed na over eventuele gevolgen op de lange termijn’, waarschuwt Beckers.
Want hoewel thuiswerken zeker een belangrijke methode kan zijn om vrouwen ook na het krijgen van kinderen aangehaakt te houden op de arbeidsmarkt, kan de verhouding scheef groeien. ‘In veel Nederlandse gezinnen hebben vrouwen nog steeds traditioneel de zorgrol. Wat als een gezin straks besluit dat de man weer op kantoor werkt, en de vrouw haar werk grotendeels vanuit huis voortzet? We moeten slim nadenken over en anticiperen op dergelijke mogelijke ongelijkheden in aanwezigheid en wat dat zou betekenen voor bijvoorbeeld prestatiebeoordeling, talentontwikkeling en carrièrekansen. We moeten dus nu al voorsorteren op genderongelijkheid en andere risico’s die vanuit thuiswerken kunnen ontstaan.’
Geurts en Beckers werken daarom aan een onderzoeksvoorstel om de gevolgen van thuiswerken beter in kaart te brengen. Geurts: ‘We willen kijken naar hoe we, samen met werkgevers en werknemers, duurzame, eerlijke en gezonde richtlijnen voor thuiswerken kunnen ontwikkelen, zowel op de korte termijn in de anderhalvemetersamenleving als op de lange termijn. We doen nu zo veel ervaring op met thuiswerken, het lijkt niet meer weg te denken. Natuurlijk bestond er al veel kennis over de effecten van thuiswerken op werk-privébalans en gezondheid, maar door de huidige situatie heeft het zo’n vlucht genomen, dat ook ervaringen zijn gewijzigd. Die ervaringen, nu en in de toekomst, willen we gaan monitoren en de richtlijnen, in overleg met de sociale partners, hierop bijsturen.’
Met focusgroepen, vragenlijsten en consensusmeetings hopen ze concrete beleidsadviezen te geven over hoe thuiswerken op een sociaal verantwoorde en gezonde manier kan worden vormgegeven. ‘Zo kunnen we in feite een mal opstellen waarmee werkgevers en werknemers samen uit de voeten kunnen, al blijft maatwerk natuurlijk nodig. De situatie van de afgelopen maanden laat zien dat we echt niet het wiel opnieuw hoeven uit te vinden. Met de juiste richtlijnen blijft thuiswerken ook na de crisis toekomstbestendig.’
Ondersteuning voor meer overzicht, motivatie en energie
The Lab of Life voor volwassenen
