Wetenschappers vragen mensen met en mensen zonder kinderen hoe bang ze zijn voor klimaatverandering – en de antwoorden zijn verrassend

Scientias V. Lammerse 30 mei 2024

Je zou misschien denken dat ouders met kinderen zich meer zorgen maken dan mensen zonder kinderen. Maar opvallend genoeg blijkt dat niet het geval.

De gevolgen van klimaatverandering zullen waarschijnlijk voor toekomstige generaties een stuk voelbaarder zijn dan voor ons. Daarom is het aannemelijk dat ouders met kinderen zich meer zorgen maken over de opwarming van de aarde dan hun leeftijdsgenoten zonder kinderen. Toch bewijst een onderzoek uitgevoerd door het Duitse Centrum voor Gerontologie nu dat we niet te snel conclusies moeten trekken.

Enquête
In de Duitse enquête werd de volgende vraag gesteld: ‘in welke mate beschouw je de klimaatcrisis als een bedreiging?’ Deelnemers konden de mate van dreiging aangeven op een schaal van 1 (geen dreiging) tot 10 (zeer ernstige dreiging).

Lijn der verwachting
Sommige resultaten waren in lijn der verwachting. Vrouwen maken zich bijvoorbeeld meer zorgen dan mannen. En ook zieke mensen uiten meer zorgen dan gezonde mensen. De onderzoekers waren echter verrast door hoe bezorgd mensen waren op basis van hun gezinssituatie.

Met en zonder kinderen
Uit de bevindingen blijkt bijvoorbeeld dat ouders zich evenveel zorgen maken over klimaatverandering als mensen zonder kinderen. Het is ook opvallend dat mensen met kinderen maar zonder kleinkinderen zich meer bedreigd voelden dan degenen met kinderen én kleinkinderen (met een gemiddelde van 6,03 tegenover 5,62). Er werd ook gekeken naar mensen die geen kinderen of kleinkinderen hebben. Er werden echter geen significante verschillen gevonden tussen deze groep en de andere twee groepen.

De gevoelde dreiging van de klimaatcrisis op basis van de familiesituatie bij mensen tussen de 43 en 90 jaar oud. Afbeelding: German Centre of Gerontology

Opmerkelijk
De resultaten zijn opmerkelijk. Je zou verwachten dat mensen met zowel kinderen als kleinkinderen zich meer zorgen maken over klimaatverandering, gezien zij niet alleen hun eigen toekomst, maar ook die van hun nakomelingen in overweging nemen. Maar blijkbaar is dat te kort door de bocht. “Het is niet zo dat grootouders zich meer zorgen maken simpelweg vanwege hun hogere leeftijd,” zegt onderzoeker Mareike Bünning. “Er zijn geen verschillen in hoe klimaatverandering wordt waargenomen op basis van leeftijd. En zelfs wanneer we zowel leeftijd als de generaties betrekken, blijft het verschil tussen ouders en grootouders bestaan.”

Waarom je je maar beter niet te druk maakt om klimaatverandering
Je druk maken om de opwarming van de aarde is slecht voor je gezondheid én voor het klimaat, zo wijst een recente studie uit. Tegenwoordig zijn er zelfs klimaatpsychologen beschikbaar voor mensen die moeite hebben met klimaatgerelateerde stress. En dat is begrijpelijk: deze stress is allesbehalve gezond. Het constante gevoel van spanning door wereldproblemen kan ontstekingsreacties in het lichaam veroorzaken, wat wordt geassocieerd met hart- en vaatziekten en kanker. Bovendien kan het van invloed zijn op je mentale gezondheid. Uiteindelijk ontstaat er zo zelfs een vicieuze cirkel. Zo geloven wetenschappers dat stress, ontstekingen en de daaropvolgende cognitieve achteruitgang bij individuen zich kunnen uitbreiden naar hele gemeenschappen en bevolkingen. Dit kan invloed hebben op het gedrag en de besluitvorming van hele samenlevingen, en ons vermogen om complexe problemen aan te pakken, zoals klimaatverandering, sociale onrust en infectieziekten. Uiteindelijk kan dit leiden tot een neerwaartse spiraal van sociale achteruitgang.

Op dit moment blijft de exacte verklaring onduidelijk. “Momenteel kunnen we alleen maar speculeren over de reden,” gaat Bünning verder. “Een mogelijke verklaring kan zijn dat de kleinkinderen voornamelijk jong zijn en veel zorg nodig hebben, terwijl de eigen kinderen – zelfs als ze zelf nog geen kinderen hebben – over het algemeen ouder zijn. Ouders van jonge kinderen zijn vaak gericht op het dagelijkse leven en het omgaan met de directe behoeften van hun kinderen. Aan de andere kant hebben ouders en grootouders van oudere kinderen mogelijk meer tijd om na te denken over de toekomst, omdat hun kinderen minder intensieve zorg nodig hebben.”

Aanzetten tot actie
Ook kunnen kinderen die zich zorgen maken over het klimaat en zich inzetten voor milieubescherming hun ouders over dit onderwerp informeren en hen aanmoedigen om actie te ondernemen. Dit kan echter pas gebeuren als kinderen – of kleinkinderen – oud genoeg zijn om de gevolgen van klimaatverandering te begrijpen en er een mening over te vormen.

De studie werpt interessante inzichten op over hoe verschillende demografische groepen deze kwestie ervaren. En het is duidelijk dat naast leeftijd en gezinsstatus ook andere factoren een rol spelen bij het bepalen van de perceptie van de dreiging van klimaatverandering. Hoewel het onderzoek enkele boeiende patronen en hypothesen aan het licht brengt, is verdere studie nodig om de bevindingen definitief te bevestigen en een dieper inzicht te krijgen in de manier waarop diverse factoren de perceptie van klimaatverandering beïnvloeden, zo besluiten de onderzoekers.