Mobiel uit de klas heeft positieve effecten, maar ook nadelen

Radboud University 23 mei 2024

"De pauzes zijn gezelliger want leerlingen praten weer vaker met elkaar en tijdens lessen is je concentreren juist makkelijker", zegt onderzoeker Loes Pouwels van de Radboud Universiteit. Het zijn de eerste positieve resultaten van een onderzoek dat de universiteit laat doen naar het verbod op mobieltjes dat veel middelbare scholen hebben ingevoerd na de kerstvakantie.

Het onderzoek is uitgevoerd op twee scholen in de regio Nijmegen. De onderzoekers vroegen aan zo'n duizend scholieren, ouders en docenten voorafgaand aan het mobielverbod hoe ze erover dachten en drie maanden na invoering hebben ze nog naar hun ervaringen gevraagd. De respondenten kregen open vragen en stellingen.

Leerlingen zien minder pestgedrag en ze praten weer vaker met elkaar. Ook docenten benoemen voordelen. Ze zeggen dat leerlingen meer gefocust zijn en beter opletten. Maar de onderzoekers kunnen nog niet zeggen of de scholieren hierdoor ook beter presteren. In Noorwegen is al uitgebreider onderzocht welke effecten het mobieltjesverbod heeft. Daar bleek niet dat prestaties van leerlingen duidelijk verbeteren, zegt Pouwels.

Scholen kunnen zelf kiezen of ze telefoons verbieden. Het kabinet kwam vorig jaar wel met een dringend advies aan middelbare scholen om telefoons te weren, maar het is geen wettelijke verplichting. Hierdoor zijn er grote verschillen. De meeste scholen hebben telefoons in klaslokalen verboden, maar iets minder dan de helft van de scholen heeft ook voor een verbod gekozen op de schoolpleinen en in de gangen, onderzocht de Volkskrant eerder.

Docenten en ouders zijn na invoering positiever gaan denken over het verbod. Ze gaven na drie maanden een hoger cijfer aan de maatregel. Voor leerlingen geldt het tegenovergestelde. Zij geven nu een 4,8 als cijfer, net onvoldoende, voorafgaand was dat een 6,8.

De verschillen tussen leerlingen zijn groot. 40 procent zei dat ze pauzes zonder mobiel leuker vinden. Tegelijkertijd gaf 37 procent aan pauzes met een mobieltje juist prettiger te vinden. Meer met elkaar praten levert ook tegenovergestelde resultaten op. Sommige leerlingen beoordelen het verbod negatief omdat ze zich nu verplicht voelen om met mensen te praten. "Verplicht socialiseren, daar heb ik persoonlijk vaak geen behoefte aan", laat een van de respondenten weten.

Meer offline pesten

Online pesten is op de scholen afgenomen, zegt Pouwels. Ook ongewenst gedrag zoals stiekem foto's maken en die delen met andere leerlingen is afgenomen. Maar daar staat tegenover dat leerlingen naar eigen zeggen weer vaker te maken hebben met fysiek pesten, of zoals de onderzoekers het noemen: offline pesten. En nu er weer meer wordt gesproken met elkaar ontstaan er ook meer ruzies, de onderzoeker pleit hier voor meer alertheid bij scholen.

Leerlingen zeggen ook dat ze de praktische voordelen van een telefoon missen. Ze kunnen minder makkelijk hun rooster inzien en dat geldt ook voor Magister, het systeem waarin schoolprestaties worden bijgehouden. Daarnaast zijn ze minder goed bereikbaar, ook voor ouders.

Voor leerlingen met psychische problemen kan dit verkeerd uitpakken, zegt de onderzoeker. Omdat zij soms afhankelijk zijn van het contact met hun ouders en daar veel steun van krijgen. Pouwels pleit ervoor dat scholen aandacht hebben voor deze leerlingen wanneer ze een mobieltjesverbod invoeren.