De toegevoegde waarde van bewegen in de natuur

Morgen verzorgen we een studiedag voor medewerkers Vitus Zuid te Eindhoven over werkgeluk en hebben we ook coachen in de natuur als workshop ingebracht. Ondanks de kans op veel regen is het effect van in de natuur bewegen subliem. Ik hoop dat steeds meer onderwijsmedewerkers vaker in de pauze mogen en gaan bewegen in de natuur. Lees hier meer

Een lofzang op de boswandeling

Radboud Recharge 29 maart 2023

Het leven is tegenwoordig zo ingericht dat mensen zo min mogelijk hoeven te bewegen. De auto brengt ons overal heen, op kantoor nemen we de lift en de avond brengen velen op de bank door. Hoogleraar Maria Hopman (Radboud Universiteit) bestudeert hoe onze leefomgeving kan stimuleren tot beweging. De rol van natuur daarin valt niet te onderschatten.

Maria weet veel over het menselijk lichaam. Na haar artsexamen ontwikkelde ze zich tot inspanningsfysioloog. Ze is expert in het effect van (in)activiteit op de ontwikkeling van ziektes. En ze voegt de daad bij het woord! Dat merk ik onderweg naar haar kantoor op de derde verdieping van academisch ziekenhuis Radboudumc in Nijmegen. Op traptreden staat vermeld hoeveel calorieën ik onderweg naar boven verbrand. Het interview doen we aan een statafel. ,,Ik heb gemerkt dat, sinds ik meer sta dan zit, ik veel fitter thuiskom na een werkdag!”, licht Maria toe.

Liever lui dan moe

“Mensen zijn gemaakt om te bewegen”, begint Maria. “Vroeger bewogen we heel veel! Pas sinds halverwege de vorige eeuw kunnen we, dankzij allerlei hulpmiddelen, ook zonder veel beweging in onze behoeftes voorzien. De mens is in dat geval liever lui dan moe. Het resultaat is dat ruim 30 ziektes direct gerelateerd aan gebrek aan beweging, zoals overgewicht, hart- en vaatziektes, depressie, reuma en diabetes, ontzettend veel voorkomen. Slechts de helft van de volwassenen haalt de bewegingsnorm van de Gezondheidsraad! Dit is dagelijks een half uur bewegen en twee keer per week krachttraining. Ook minder stilzitten wordt geadviseerd.”

Aanzet tot beweging

“Als we mensen willen aanzetten tot meer bewegen, moeten we naar onze omgeving kijken. Het onderzoek naar de relatie tussen beweging en leefomgeving staat in de kinderschoenen. Zo onderzochten we in coronatijd of mensen meer gingen wandelen en welke omgevingsfactoren daarin meespeelden. Daaruit bleek dat in steden de nabijheid van natuur maakte dat mensen vaker gingen wandelen. Maar ook andere factoren zoals goede voetpaden en voorzieningen in de buurt bleken van belang.”

Rust en schone lucht

“Er is nog geen wetenschappelijk bewijs dat bewegen in de natuur beter is, maar het heeft zeker een toegevoegde waarde. Bij een boswandeling krijg je de weldaad en rust van de natuur en schone lucht cadeau! De natuur biedt daarnaast veel mogelijkheden. Je kunt er sporten doen zoals mountainbiken, bootcamp of nordic walking. Of doe gewoon wat oefeningen van een sportcircuit dat je wandelend tegenkomt in de bossen. Tegenwoordig heb je ook plogging: tegelijkertijd joggen en zwerfvuil oprapen, of een wandelcafé waarbij deelnemers samen wandelen en koffiedrinken. Soms is de sociale component een goede stok achter de deur om echt te gaan. Voor kinderen zijn een kabouterroute of educatieve route leuk. Allemaal dingen die je prima in gebieden van Geldersch Landschap & Kasteelen kan doen!”

Iedereen kan wandelen!

“Het fijne aan wandelen is dat eigenlijk iedereen het kan, als je het maar rustig opbouwt! Dat weten we dankzij het jaarlijkse Vierdaagse Onderzoek. In 2016 onderzochten we de 100 oudste deelnemers van de Nijmeegse 4Daagse, mensen van 82 tot 92 jaar oud! Sommigen waren pas met veel wandelen begonnen na hun pensioen. Dit waren normale ouderen met de gebruikelijke kwaaltjes en ziektes. Daaraan zie je, het is echt een kwestie van het gewoon blijven doen, ook op die leeftijd! Fantastisch aan de 4Daagse is dat je jaarrond traint en daardoor structureel veel beweegt. Al wandelend komen mensen op de mooiste plaatsen. Zo ontdekken zij dikwijls natuurschoon in eigen omgeving dat ze nog niet kenden. Wandelen is een ware ontdekkingstocht in de natuur!”

Blue zones

“Opvallend overigens aan deze oude 4Daagse lopers is dat zij overeenkomsten vertonen met mensen in de blue zones, vijf gebieden wereldwijd waar mensen gezond een hoge leeftijd bereiken, vaak zonder chronische ziekten en mentale aftakeling. De oude wandelaars waren vaak opgewekte mensen met een actief en sociaal leven met clubjes en vrijwilligerswerk. Veel beweging, sociale cohesie en onderlinge betrokkenheid zijn ook aspecten die naar voren komen in het leven in de blue zones.”

Kansen creëren voor beweging

“Sinds een paar jaar zoeken we met planologen, gemeentes en woningbouwcoöperaties naar manieren om wijken, kantoren en regio’s zo in te richten dat beweging weer meer onderdeel wordt van ons dagelijks leven. We experimenteren ook met simpele dingen. Bijvoorbeeld, gaan jongeren wedstrijdjes doen als je een startstreep op het trottoir schildert? In de natuur of in de stad, het gaat erom anders te kijken naar de je omgeving en kansen te creëren én grijpen om te bewegen!”