Ik beweeg graag in de ochtend, wandel graag in de middag en ren graag in de avond: wat is voor je gezondheid het beste?

Voor je gezondheid is dit het beste tijdstip om te sporten

Scientias J. Kras 5 november 2022

De een begint de dag het liefst met een rondje hardlopen, de ander komt na het avondeten nog in beweging, wie is er het gezondst bezig? Volgens Leidse onderzoekers zijn dat toch echt de avondsporters. 

Het is beter om de piek van je lichaamsbeweging ‘s middags en ‘s avonds in te plannen, omdat dit zorgt voor een verhoging van de insulinegevoeligheid van je lichaam. Het tegenovergestelde – oftewel een verhoogde insulineresistentie – leidt tot een groter risico op diabetes type 2.

Wanneer in beweging?
Om dit aan te tonen droegen achthonderd proefpersonen vier dagen lang een ActiHeart-apparaatje op hun borst. Hiermee werden hun hartslag en lichaamsbeweging gemeten. Het Leidse team onderscheidde vier typen mensen: degenen die vooral ’s ochtends, ’s middags of ’s avonds bewogen, en mensen die geen duidelijke piek hadden, maar verspreid over de hele dag een beetje bewogen.

“In ons onderzoek hebben we het over ‘bewegen’, want wij hebben niet per se gekeken naar het beoefenen van specifieke sporten, maar naar alle activiteiten die als matig tot intensief worden beschouwd. Hieronder vallen de meeste sporten, maar bijvoorbeeld ook wandelen – dus niet slenteren, maar doorlopen – en fietsen”, legt bewegingswetenschapper Jeroen van der Velde uit in gesprek met Scientias.nl.

Groot verschil
De insulinegevoeligheid van deelnemers die vooral ‘s middags en ‘s avonds bewogen, bleek 25 procent hoger te liggen dan bij de ochtendbewegers en de mensen die gelijkmatig over de dag hun lichaamsbeweging verspreidden. Dit bleek niets te maken te hebben met de totale hoeveelheid beweging per dag.

Alles heeft een ritme
Van der Velde heeft wel een verklaring. “Het moment waarop je beweegt heeft mogelijk effect op je natuurlijke dag-nachtritme – ook wel circadiaans ritme genoemd. Ons lichaam is ingesteld om over een periode van 24 uur een bepaald ritme aan te houden waarbij allerlei lichamelijke processen van nature op een bepaalde tijd plaatsvinden. ‘s Nachts slapen we en rusten we uit, overdag zijn we actief”, zegt Van der Velde.

“Studies laten zien dat veel processen in ons lichaam later op de dag een piek vertonen. Als we kijken naar onze spieren, dan lijken die laat in de middag op hun sterkst te zijn. Verder lijkt ons gedrag – als je kijkt naar slapen, eten, drinken en bewegen – het natuurlijke ritme te kunnen beïnvloeden. Als je dus in de middag of avond het meeste beweegt, is dat meer volgens het natuurlijke ritme van het lichaam dan wanneer je dat ‘s ochtends zou doen.”

Op de gezonde tour 
Maar wat ook meespeelt is dat mensen die bewegen, omdat ze gezond willen leven, dit vooral in de loop van de middag of ‘s avonds doen, simpelweg omdat dat het moment is dat ze er tijd voor hebben. “Deze mensen zijn mogelijkerwijs op meerdere vlakken meer bezig met hun gezondheid. We hebben dit effect zo goed mogelijk proberen in te schatten door in de analyses bijvoorbeeld rekening te houden met rookgedrag, dieet, het percentage lichaamsvet en ook de totale hoeveelheid beweging.”

Wat betekent het?
De onderzoeker probeert uit te leggen wat zijn bevindingen betekenen. “Onze belangrijkste uitkomst heeft te maken met het niveau van insulineresistentie, uitgedrukt in een index. Deze index is gebaseerd op een formule van de nuchtere glucose- en insulinewaardes en wordt dus gebruikt om iets te zeggen over hoeveel weerstand ons lichaam biedt aan het hormoon insuline. Insuline zorgt ervoor dat glucose (suiker) uit het bloed wordt opgenomen. Hoe meer insuline je nodig hebt om de bloedglucose laag te houden, hoe meer dit een teken is van insulineresistentie. Een hogere waarde is dus slecht.”

Hij vervolgt: “Op basis van deze index zagen we dat mensen met de meeste beweging ‘s avonds gemiddeld een 25 procent lagere insulineresistentie hadden dan de mensen zonder een duidelijke piek in hun beweging over de dag. Dat verschil vind ik behoorlijk groot en verraste mij wel. Het is alleen heel lastig om dit uit te drukken in een klinische boodschap, want er bestaat niet echt een waarde waarboven deze insulineresistentie te hoog is. Het is wel bekend dat een hoge insulineresistentie gepaard gaat met een groter risico op het ontwikkelen van type 2-diabetes”, vertelt de bewegingswetenschapper nog.

Leefstijladvies per uur
Uiteindelijk wil het Leidse team een pragmatische interventiestudie uitvoeren waarbij mensen met een verhoogd risico op diabetes een leefstijladvies per uur krijgen. Wat zijn nu precies de beste momenten om te eten en bewegen en is dat voor iedereen hetzelfde? “Daarom willen we nu onderzoeken of het tijdstip van bewegen ook echt uitmaakt voor het risico op het daadwerkelijk krijgen van diabetes”, besluit Van der Velde.