Verander de omgeving en zie hoe mensen veranderen

Samen dingen doen, hoe doen we dat?

MEI 2019 Radboud Recharge

Mensen kunnen simpele acties eenvoudig samen uitvoeren zonder daarover te communiceren. We gebruiken daarbij signalen uit onze omgeving. Andersom kunnen omgevingsfactoren ook gebruikt worden om gedrag te beïnvloeden. Dit blijkt uit het promotieonderzoek van filosoof en neurowetenschapper Katja Abramova van de Radboud Universiteit. ‘Je hoeft niet altijd te veranderen hoe mensen over dingen denken. Je kunt ook de omgeving veranderen waarin ze dingen doen.’

Stel je voor dat je een kom met zwarte en witte knikkers voor je hebt staan. Je wordt gevraagd om deze met de persoon die naast je zit te sorteren, zonder dat jullie met elkaar praten. Katja Abramova en haar promotor Marc Slors vroegen paren om dit experiment uit te voeren. Wat ze zagen was dat de paren spontaan verschillende manieren ontwikkelden om dit te doen. Sommigen hanteerden de strategie waarbij de één de witte knikkers pakte en de ander de zwarte. Anderen pakten een handje knikkers en gaven de zwarte of witte knikkers aan elkaar door.

Omgeving versus taal

Abramova vermoedt dat we dat in het dagelijks leven ook veel dingen op die manier doen. 'We gebruiken doorgaans allerlei signalen in onze omgeving om te bepalen wat we kunnen doen om taken met anderen te volbrengen.' Taal krijgt pas een rol op het moment dat de acties complexer worden, of wanneer mensen niet op één lijn zitten. Bijvoorbeeld wanneer we een strategie bepaald hebben, maar er iets gebeurt waardoor we die moeten aanpassen. Of wanneer de vaardigheden die we moeten doorgeven te lastig zijn om over te brengen door ze alleen voor te doen. Dan moeten ze worden uitgelegd.

Stel je bijvoorbeeld voor dat je in de keuken staat. Samen groente snijden is makkelijk, dat hoef je niet helemaal door te spreken. Je verdeelt de ruimte en de taken. Je zoekt beiden een plekje aan het aanrecht en de één snijdt de komkommer en de ander de tomaten. Maar als de taak complexer wordt, hebben we taal nodig om het uit te leggen. Bijvoorbeeld als de tomaten ontveld moeten worden. Als iemand dit nog nooit heeft gedaan, moet je eerst vertellen hoe dat gaat. En wat als de tomaten rot zijn of blijkt dat je partner geen komkommer lust, wat doen jullie dan in de salade? Op dat moment moet er worden overlegd.

Gedragsverandering

Aan de basis van het onderzoek van Abramova liggen twee wedijverende perspectieven op de hersenen en cognitie. De traditionele visie ziet het brein als een computer die informatie verwerkt. Een alternatieve benadering denkt dat onze gedachten en gevoelens beïnvloed worden door onze lichamen en omgeving. In haar onderzoek heeft Abramova geprobeerd deze twee visies met elkaar te verenigen. 'We moeten de invloed van het lichaam en omgeving op cognitieve vaardigheden serieus nemen. Het kan de mensheid helpen om problemen en conflicten op te lossen.'

Duurzaamheid, bijvoorbeeld. 'We proberen mensen ervan te overtuigen dat ze geen plastic moeten gebruiken. Maar het is niet genoeg om dat tegen mensen te zeggen. We zouden daarnaast ook de omgeving moeten veranderen, zodat het makkelijker wordt voor mensen om duurzaam te handelen. Of moeilijker om níet duurzaam te handelen.' Zoals geld vragen voor plastic tasjes? 'Die maatregel is nogal bruut,' vindt Abramova. 'Het kan veel subtieler, bijvoorbeeld door in de supermarkt de plasticvrije producten op ooghoogte te zetten. Mensen zullen ze dan vanzelf pakken.'

Human Power Now ondersteunt bij gedragsverandering; wij denken graag met u mee over uw vragen

Mail info@humanpowernow.com