Oscardag: The Films that Highlight te Best in Humanity last year

“Als kind aan je lot worden overgelaten, het land uit worden gezet: het overkwam zowel de personages als de jonge acteurs uit de Libanese film Capharnaüm – ‘de hel’. Volgens regisseur Nadine Labaki is het tijd voor actie.

Lees hier meer over deze film en bekijk de trailer van de film in de week dat het volgende nieuwsbericht opdook

Bron:  RD | Opinie 23 februari 2019, 17:07

De 27-jarige Raphael Samuel uit Mumbai (India) houdt naar eigen zeggen erg veel van zijn ouders. Toch daagt hij hen voor de rechter. Waarom? Omdat zij hem „voor hun eigen plezier op de wereld hebben gezet”. Dat had niet moeten gebeuren. Raphael Samuel had nooit geboren willen worden.

Wat is de link tussen dit nieuwsfeit en de film Capernaum ontdek het in de film (of de trailer)

Thirteen Films That Highlight the Best in Humanity

It’s time for the Greater Goodies, honoring movies from the past year that exemplify human strengths and virtues.

BY JEREMY ADAM SMITH, AMY L. EVA, KIRA M. NEWMAN, JILL SUTTIE, JESSE ANTIN, MARYAM ABDULLAH,ZAID JILANI, SHEA TUTTLE, SHAWN TAYLOR | FEBRUARY 2019

With the Oscars coming up, it’s time once again to give out the Greater Goodies, which honor movies from the past year that exemplify the keys to our well-being, like curiosity, purpose, compassion, and love.

There are some prominent themes in this year’s crop. The Pixar short film Bao, the Lebanese movie Capernaum, and the American indies Leave No Trace and Eighth Gradeall explore the process of children becoming independent from their parents, with the pain and pride that entails. Blindspotting, Bohemian Rhapsody, Spider-Man: Into the Spider-Verse, Annihilation, and Crazy Rich Asians all in their very different ways explore efforts to bridge differences—and many of these films tackle acceptance, especially self-acceptance, in diverse societies. Roma and Free Solo both highlight how our relationships make us more resilient. For its part, Disobedience somehow manages to tie all three of those themes together.

Hier alle 13 Human highlights per categorie https://greatergood.berkeley.edu/article/item/ten_films_that_highlight_the_best_in_humanity

INTERVIEW NADINE LABAKI

Als kind aan je lot worden overgelaten, het land uit worden gezet: het overkwam zowel de personages als de jonge acteurs uit de Libanese film Capharnaüm – ‘de hel’.

Volgens regisseur Nadine Labaki is het tijd voor actie.

Bor Beekman VOLKSKRANT 30 januari 2019, 15:11

‘De hel’, zegt Nadine Labaki (44), dat is de betekenis van de titel van haar film. ‘In Frankrijk zeg je dat zo: iets is un capharnaüm.’ De naam komt van een ruïne uit de Oudheid, in het huidige Israël. Volgens het woordenboek betekent het iets ongeordends, een chaos.

Het voor een Oscar genomineerde Libanese melodrama Capharnaüm gaat over een Syrisch jongetje dat door zijn straatarme ouders wordt verwaarloosd. Het jongetje ontfermt zich over een Eritrese baby, van wie de moeder is gearresteerd omdat ze illegaal in het land verblijft. Labaki castte het perfecte jochie, zo van de straat; en ze vond vervolgens ook de perfecte straatbaby. Samen, als duo, zijn ze onweerstaanbaar vertederend.

Nadine Labaki Beeld Getty Images

Maar dit maakt Capharnaüm nog geen vrolijke film, benadrukt de filmmaker, die zich laat interviewen door een horde journalisten op het balkonnetje van een appartement in Cannes, kort na de wereldpremière van de film. ‘Toen we aan het scenario begonnen, schreef ik wat kernbegrippen op een bord: migratie, illegale arbeiders, mishandelde kinderen, geweld, de absurditeit van grenzen en van identiteitspapieren. Over al die zaken moest het gaan. En zo kwam ik langzaam op het verhaal van Zain, die de strijd aangaat met zijn ouders.’

Die Zain heet in het echt Zain Al Rafeea.  Tijdens de opnamen was hij 12 jaar en verbleef hij illegaal in Beiroet. In de film daagt het jochie zijn ouders voor de rechter: die hadden hem nooit op de wereld mogen zetten. 

Zain Al Rafeea (links) en Boluwatife Treasure Bankole in Capharnaüm.

Dat gegeven is fictie, maar het sentiment is ‘gewoon echt’, aldus Labaki. De actrice en regisseur, bekend van haar arthousehit Caramel (2007) over alledaagse complicaties in het leven van vijf Libanese vrouwen, dompelde zich voorafgaand aan de opnamen van Capharnaüm vier jaar lang onder in de wereld van de jongste en armste bewoners van Beiroet. ‘Ik bezocht detentiecentra en gevangenissen voor minderjarigen en woonde rechtszaken bij. Als ik die kinderen sprak, vroeg ik aan het einde steeds: vertel me, ben je blij dat je geboren bent? Meestal was het antwoord nee. De woede van die kinderen inspireerde me. Waarom hebben mijn ouders me verwekt, zeiden ze, als ze niets om me geven? Dat gaat niet over armoede, of over met honger naar bed gaan. Het gaat over een gebrek aan liefde en zorg.’

Labaki recht haar rug en zegt streng: ‘Ouders moeten hun verantwoordelijkheid nemen, een kind kán niet voor zichzelf zorgen. Ik sprak een moeder die zestien kinderen had, van wie er al zes waren gestorven vanwege verwaarlozing. Eentje was van het balkon gevallen, een ander was gestorven van de kou. En als je haar vroeg waarom ze almaar bleef bevallen, zei ze: ‘De dokter zegt dat kinderen krijgen gezond is.’ Het is ook uit onwetendheid. Terwijl we filmden, zag ik een kind van 3 alleen op straat hartverscheurend huilen. Ik nam haar bij de hand, zocht het gebouw waar ze woonde. Wat als iemand je kind had gekidnapt, zei ik tegen de moeder, toen die opendeed. Dan sla je jezelf toch met je kop tegen de muur? Klopt, zei ze. Ze wist hoe het voelde, want er was al eens een kind van haar ontvoerd.’

Capharnaüm

De regisseur kijkt haar gehoor doordringend aan. ‘We móéten hier iets aan doen.’

De echte Zain heeft wél liefhebbende ouders. Zo ook de echte baby, die Boluwatife Treasure Bankole heet, anders dan in de film een meisje is en sinds de opnamen samen met haar Keniaanse moeder Libanon is uitgezet. Labaki: ‘Zain leefde in omstandigheden die nog erger zijn dan in de film, maar met één verschil: zijn ouders houden van hem. Hij weet wat honger is, maar kent liefde. Hij is vroegoud, wijs – hij heeft al zo veel geweld om zich heen gezien. Soms choqueerde hij me als hij sprak: zó grof. Hoe kan een kind zo praten?’

De broertjes en zusjes van de Zain uit de film zijn echte familieleden; inmiddels woont het Syrische vluchtelingengezin in Noorwegen. ‘Hij is nooit eerder naar school gegaan, hopelijk gebeurt dat daar wel.’

Zain Al Rafeea in Capharnaüm.

Een paar dagen nadat Labaki opnamen had gemaakt in een Libanese gevangenis, de scènes waarin de moeder van de baby in detentie verblijft, werd de vrouw die de moeder speelde écht opgepakt. Ook zij verbleef illegaal in Libanon; ze belandde in dezelfde cel waar ze even daarvoor nog had geacteerd. Tegelijkertijd werden de ouders van de in Beiroet geboren Boluwatife Treasure ook daadwerkelijk gearresteerd. Verwarrend, beaamt Labaki. ‘Alles liep door elkaar, werkelijkheid en fictie. Ik maak een film waarin de baby haar moeder kwijtraakt, en tegelijkertijd raakt die baby ook écht haar moeder kwijt. Drie weken lang verbleef ze in het huis van mijn castingagent.’

De regisseur hoopt dat de film het leven van haar acteurs iets kan verbeteren. ‘Het voelt nu alsof ze familie van mij zijn. Maar hoeveel ik persoonlijk voor ze kan betekenen, weet ik niet.’

Of de hoofdrolspelertjes volgende maand aanwezig zullen zijn bij de Oscaruitreiking, is nog niet bekend. Op het filmfestival van Cannes werden ze bejubeld en werd Capharnaüm bekroond met de juryprijs. 

Capharnaüm

‘Tijd’, antwoordt de regisseur, op de vraag hoe ze de intieme scènes van het jochie en de baby wist vast te leggen. ‘We filmden meer dan zes maanden lang. Vijfhonderd uur aan opnamen, de eerste versie van de film duurde twaalf uur. Al het geld voor de film ging op aan extra draaidagen, niets aan decors of een grote crew. Soms zaten we urenlang te wachten, zo onzichtbaar mogelijk te filmen. Net zo lang tot Treasure op het juiste moment lachte.’

Wellicht is het naïef te denken dat een film iets kan veranderen, zegt Labaki. ‘Maar misschien zorgt Capharnaüm ervoor dat er in ieder geval eens over deze kinderen wordt gepraat.’

Eerdere kindsterren en hoe het hun verging

Inmiddels is hij 79 jaar oud, het eerste neorealistische kindsterretje Enzo Staiola. Eind jaren veertig werd hij van de straat geplukt door Vittorio De Sica voor diens Ladri di biciclette (1948), omdat het jochie zo’n goed loopje had. Nu wordt hij voor eeuwig herinnerd als Bruno, het zoontje van de eerzame arme fietsendief; gefilmd in echt decor en tussen echte mensen uit de lagere klasse, zoals het in 1945 door Roberto Rossellini (Roma, città aperta) geïntroduceerde neorealisme dicteerde. Staiola kreeg later nog wat rolletjes, zelfs overzees, maar werd uiteindelijk wiskundeleraar. Decennia later was hij nog vaak te gast op internationale filmgala’s.

Anders liep het met Subir Banerjee, die het arme dorpskind Apu vertolkte in Pather Panchali (1955), de eerste film uit Satyajit Rays Apu-trologie, een vroeg hoogtepunt uit het Indiase neorealisme. Het uit het oog verloren hoofdrolspelertje werd in de jaren tachtig opgespoord door de krant India Today: hij had een baantje in een fabriek en had na die ene film nooit meer geacteerd.

In 1980 was er Pixote, Héctor Babenco’s snoeiharde portret van Braziliaanse straatkinderen, met Fernando Ramos da Silva in de hoofdrol als de uit het jeugdgevang ontsnapte lijmsnuiver Pixote. De tiener speelde nadien nog even in een soap, maar kon niet aarden en belandde (opnieuw) op straat. Zeven jaar na de bioscooprelease werd Da Silva op 20-jarige leeftijd doodgeschoten door de politie, die verklaarde dat de voormalige kindster zich had verzet tegen een arrestatie. Da Silva’s familie sprak van een executie.

De jongste acteurtjes uit Slumdog Millionaire (2008) kwamen daadwerkelijk uit de sloppenwijken van Mumbai. Er ontstond een rel, toen criticasters én boze familieleden betoogden dat Rubina Ali en Azharuddin Mohammed Ismailonvoldoende betaald kregen voor de kolossale bioscoophit. Was er wel een zorgplan? Ja, verzekerde regisseur Danny Boyle, maar dat geld zou (deels) pas worden uitgekeerd als de kinderen 18 waren. Ismails carrière viel geheel stil; Ali acteerde in nog wat films en publiceerde op haar 9de haar memoires (Slumgirl Dreaming) .

PUBLIEKSFAVORIETEN

Op het International Film Festival Rotterdam, waar Nadine Labaki’s Capharnaüm in voorpremière ging, prijkt het melodrama, dat vanaf donderdag in de bioscoop wordt vertoond, bovenaan de lijst van publieksfavorieten. Concurrentie is er van Bathtubs Over Broadway, een wonderlijke documentaire over een onbekende Amerikaanse cultuurvorm: de bedrijfsmusical. En van het eveneens hooggewaardeerde jarennegentigmuziekdrama Beats, over sociale klassen, vriendschap en de eerste illegale raves. Zaterdag,  tijdens het laatste festivalweekend, wordt de winnaar bekendgemaakt.

Met het knap geschreven Capharnaüm geeft regisseur Labaki de onderklasse in Beiroet een gezicht (vier sterren)
De casting is een klein wonder: alle rollen zijn sterk bezet, met de kinderen als grote uitblinkers.

The Compassion Award: Capernaum

Zain wants to sue his parents for bringing him into this world. He has good reason: The family lives in poverty so extreme that no one really knows how old Zain is, because he has no birth certificate, and his growth has been stunted.

Zain might regret having been born, but that doesn’t stop him from trying to make life better for those around him. He is tender toward and protective of Sahar, his younger sister, who is coming of age. He shares hope with street children he encounters. He assumes responsibility for Yonas, the infant son of a young, undocumented Ethiopian woman.

How is it that Zain, only a child himself, living in dire circumstances, acts to relieve others’ suffering? In his case, misfortune leads him to turn toward and not away from other people, finding in them common humanity—one of the key components of compassion. 

Even though Zain doesn’t show much compassion for his parents, the film does. In the courtroom, Zain’s father explains to the judge and lawyers, “If I had a choice, I’d be a better man than all of you. I never intended this.”

This heartbreaking story is set in Lebanon, but it could have been told in any number of places around the world and about any number of children whose lives have been stolen by a lack of opportunity. Capernaum calls on us to look with our eyes and hearts wide open and to act on our own compassionate instincts. — Maryam Abdullah